Mannen han måtte møta

Trass i at han insisterte på å bu åleine «der ingen skulle tru at nokon kunne bu» fram til han døydde i 2013, gjorde Jon Skaar inntrykk på mange. Ein av dei er journalist og forfattar Tor Martin Leines Nordaas frå Mosjøen i Nordland.I den nye novellesamlinga hans, Om og menn, byr han på 13 historier om «mannfolk og venskap». Jon Skaar er hovudpersonen i den siste novella, Mannen jeg måtte møte. Boka er dessutan dedisert til kvemmingen.– Som mange andre såg eg dette programmet på NRK. Eg er lokalavisjournalist i botnen og har alltid vore oppteken av spesielle menneske. Då eg såg ansiktet hans og høyrde historia, forstod eg at dette var ein mann eg måtte møta, fortel Nordaas til HF.

Triveleg samtale

Det er om lag sju hundre kilometer i luftline mellom Mosjøen og Skåro. Det skulle ikkje stå i vegen for Nordaas, sjølv om det tok tid å få avtala eit møte.– Eg må innrømma at eg fekk hjartebank berre av å tenka på å ringa han. Eg utsette og utsette det. Kona mi vart etter kvart ganske lei av å høyra om han, og kanskje det var det som gjorde at eg til slutt plukka opp telefonen.Det var då gått over fem år sidan Nordaas hadde sett programmet for første gong. Han hadde sett det mange gongar i ettertid, og han hadde googla det som var å finna om mannen. Ein oktoberdag i 2012 fekk han endeleg tak i han. Det var medan Skaar var på Øysteseheimen etter ein augeoperasjon. Nordaas fekk treffa han der.– Me hadde ein veldig triveleg samtale i eit par timar, og han inviterte meg til å komma på besøk til Skåro til våren, viss eg tok med meg sovepose.

Merkelegare enn fiksjon

Sjangeren er skjønnlitteratur, men alt Nordaas skriv i novella, er sant – med unntak av éin detalj.Då mai 2013 kom, drog han til Øystese for å besøka sjølve garden. Han fekk melding om at Skaar låg på Toloheimen og ikkje var i stand til å prata. Han skulle likevel få gå opp til Skåro og besøka garden.– Akkurat den dagen eg var på garden hans, døydde Jon. Det er for søkt for skjønnlitteratur, så eg måtte legga handlinga i novella til dagen etter; eg veit at han er borte, men er i lag med han likevel.Nordaas var på garden i eit par timar for å kjenna på atmosfæren. Før han gjekk, stal han ei klesklype frå ei snor for å ha eit minne om mannen.– Eg reknar med at han tilgir det. Klesklypa ligg på ei hylle i skrivestova mi heime, og eg trur ikkje det går ein einaste dag utan at eg tenker på han ein augneblink eller to.– Kva var det med Jon Skaar som gjorde så sterkt inntrykk?– Først og fremst typen han var. Han var så roleg og komfortabel i sin eigen situasjon: «ja, eg har budd her i 87 år, og sånn skal det vera.» Han hadde livsløpet fastlagt og tenkte aldri noko anna. Heile mannen og heile staden fascinerte meg.

– Korleis passar historia om Skaar inn i temaet «mannfolk og venskap»?– Eg måtte jobba litt for å få den til å passa inn i den raude tråden, men viss eg kan vera litt frimodig, så ser eg på Skaar som ein fjern kompis. Me var aldri kjenningar sånn sett, men eg tenkte så mykje på han. Og sjølv om han var mykje åleine, visste han at han hadde vener og mange som brydde seg om han. Folk vitja han på garden, anten det var 17. mai-tog eller for å komma med mat. Det er veldig fint å tenka på.