– Var det for lett å lata seg freista til å bryta lova?
Det var eit av spørsmåla til forsvararen til mannen som er tiltala for å ha misbrukt bankkorta til fleire brukarar av offentlege tenester.
– Dess dårlegare sikringa er, dess større vert freistinga til å bryta lova. Her kan det sjå ut som om sikringa var for dårleg, og dermed bør straffa verta mildare, sa forsvarar Johannes Romstad i prosedyren i Hordaland tingrett 10. mai.
Mannen, som var tilsett som helsefagarbeidar, er tiltala for grovt underslag. Underslaga skal ha skjedd i perioden mellom mai 2020 og februar 2021. Ved ei rekkje høve skal mannen ha teke med seg korta til brukarane på ulike butikkar, kjøpt småting og teke ut kontantar. Mannen skal ha misbrukt korta til fem brukarar og teke ut for til saman 55.695 kroner.
Den tidlegare helsefagarbeidaren sa seg skuldig på alle punkta i tiltalen, sjølv om han hevda at han ikkje kunne hugsa alle uttaka i tiltaleavgjerda.
– Har basert oss på tillit
Leiaren med ansvar for dei aktuelle institusjonane fortalde i retten at brukarane har kontantar og bankkort i skrin. I skrina finst kvitteringslister der dei tilsette skal skriva kva pengane er brukte til. Kvitteringane vert sende til verjene til brukarane.
– Pengane til brukarane må vera tilgjengelege. Det er deira pengar. Skulle dei ikkje hatt tilgang til pengane, måtte me hatt eit tvangsvedtak om dette. Sidan dei fleste brukarane ikkje sjølve kan bruka korta, må dei tilsette ha tilgang til kort og kodar. Me har hatt tillit til at dei tilsette brukar korta til det dei skal, sa gruppeleiaren.
Institusjonane har ikkje hatt eit system der dei tilsette må kvittera bankkorta inn og ut når dei tek dei med seg.
– Det var snakk om å innføra dette, men me konkluderte med at då var det naudsynt med fleire personar på jobb samstundes. I mange institusjonar er berre éin person på jobb, sa gruppeleiaren.
Lagar nye rutinar
Rettssaka er den første av to liknande rettssaker i kommunen. I juni kjem ei liknande sak der ein annan tidlegare tilsett er tiltala for misbruk av bankkort.
Trass i at det kjem to liknande saker på kort tid, har ikkje Statsforvaltaren i Vestland opna tilsynssak med kommunen. I eit brev skriv Statsforvaltaren at det vert lagt til grunn at kommunen ser på om dei tilsette får tilstrekkeleg opplæring og om kommunen har kontrollrutinar som bidreg til å hindra at slike ting skjer.
Leiaren som har ansvaret for den råka tenesta, fortel at kommunen held på å revidera rutinane.
– Eg har undersøkt kva andre kommunar gjer og har mellom anna fått innsyn i rutinane til Bergen kommune. Eg arbeider for tida med å tilpassa desse til vår kommune, seier ho.
For å unngå at det vert for lett for tilsette å misbruka bankkorta til brukarar, ønskjer leiaren eit tettare samarbeid mellom dei tilsette i institusjonane og verjene til brukarane.
– Kanskje treng me rutinar der verjene og dei tilsette går gjennom transaksjonane ein gong eller to kvart år, seier leiaren, som vonar at nye rutinar skal vera på plass i haust.
Angrande syndar
I retten verka den tiltala mannen som ein angrande syndar.
– Eg var svak. Eg lét meg freista, sa han.
Tiltalte fortalde at han hadde ei stor kredittkortgjeld på fleire hundre tusen kroner. Han hevda han allereie hadde slutta då politiet byrja å etterforska saka. Årsaka var at han sleit med dårleg samvit.
Aktor lurte på kvifor mannen ikkje sjølv hadde meldt frå dersom han angra så sterkt.
– Eg tenkte på å gjera det, men eg hadde ikkje mot nok, svara mannen på tiltalebenken.
Aktor la ned påstand om fengsel i fire månader og at den tiltala dekkjer sakskostnadene. Forsvararen hevdar at påstanden er urimeleg streng. Ei samfunnsstraff vil vera den rette straffa, meiner han. Den tiltala har sagt seg villig til å betala attende kvart øre med renter – sjølv dei pengane han ikkje kan hugsa å ha teke.
Domen i saka er venta 20. mai.
