– Ungdomane gjorde ein fantastisk jobb

Lundblad er fritidskoordinator og Teigland prosjektleiar for Betre tverrfagleg innsats og kommunedelplanen for oppvekst i Kvam herad. Olsen er styreleiar i Kvam E-Sport og Botnen medlem i klubben.

Dei to sistnemnde heldt eit innlegg på seminaret om korleis klubben vart til og vert driven av ungdomar – eit døme på ungdomsmedverknad i praksis.

– E-sportsungdomane var eit trekkplaster og gjorde ein fantastisk jobb, seier Lundblad.

Ifylgje Olsen fekk klubben mange gode tilbakemeldingar.

– Det var til og med nokre deltakarar som kom bort etter innlegget og sa at dei vart inspirerte til å starta opp ein e-sportsklubb i sin eigen heimkommune. Det synest me er kjekt, skriv Olsen i eit straumbrev til HF.

Berre to att

Trivnaden til born og unge på fritida kan påverka både helse og skuleprestasjonar, ifylgje Lundblad. Ho snakka på seminaret mest om arbeidet som er gjort i samband med Fritidskortet. Av 24 kommunar i pilotordninga er det berre Kvam og to andre kommunar som held fram med ordninga, fortel ho.

Kvemmingane vart inspirerte i Alta.

– Det var utruleg fint å få vera med. Alta kommune er framoverlent og har vekst og utvikling. Kommunen har gode tiltak for ungdomar. Mellom anna har han eit hus der det er kafé, musikkverkstad, filmverkstad, e-sportsrom, danserom og bandrom. Det var svært spanande å sjå korleis Alta kommune har klart å leggja til rette for uformelle møtestader og uorganisert aktivitet for unge, seier Lundblad.

Lundblad tok føre seg korleis Kvam har jobba tverrfagleg med inkluderande fritid for barn og unge, mellom anna med Ung fritid og frå 2020 også med fritidskortprosjektet.

– Det at tilboda er tilgjengelege for alle, gjer at ein også kan nå fram til born og unge som opplever dei største barrierane for deltaking, seier Lundblad.

Skal oppleva meistring

Fritidsarbeidet i Kvam har som mål at alle skal få oppleva tilhøyrsle, meistring og glede.

Det har vore ein nedgang i talet på deltakarar i fritidsaktivitetar i koronatida, både nasjonalt og lokalt. Fritidsbarometeret 2022 syner at born og unge i ein firedel av husstandane i Noreg slutta med faste fritidsaktivitetar. Berre ein tredel av dei som slutta, er komne tilbake.

Prosjektleiar Teigland fortalde om dei unge sin medverknad knytt til den komande oppvekstplanen, og om korleis planen skildrar fritida som ein viktig del av gode oppvekstvilkår for barn og unge. Ho har brukt mellom anna Ungdata-statistikk frå 2021 og hatt mange samtalar og intervju med born og unge.

Undersøkingar mellom unge

Teigland fekk gå inn i sosiologiklassane ved Kvam vidaregåande skule og Framnes Kristne Vidaregåande Skule og ha eit opplegg om samfunnsvitskapleg metode og om Ungdata. Elevane fekk eit skjema der dei svara på spørsmål som handla om gode og ikkje så gode minne frå barnehage og grunnskule og om framtida.

Teigland har òg spurt 10.-klassane om skule, venskap, psykisk helse og fritid.

På 6. trinn, mellomtrinnet på dei små skulane og på 9. trinn laga ein eit kart over skulevegen og møteplassane i bygda – eit oversyn over kvar elevane trivst og ikkje trivst. Det kallast Barnetråkk. Kartet syner korleis barn og unge brukar bygda. Dette arbeidet vart gjort i samarbeid med folkehelsekoordinator og planavdelinga i kommunen.

For å få fram stemma til dei små borna har nokre barnehagar og klassar på småtrinnet har laga teikningar knytte til temaa i oppvekstplanen.

Undersøkingane til Teigland vert innspel til oppvekstplanen, som er på høyring til 28. september.

Treng uformelle møtestader

Kvam har mange gode fritidstilbod i høve til folketalet, men ungdomen uttrykkjer eit stort behov for uformelle møtestader.

Ungdata-tala seier at i mars i fjor deltok 51 prosent av ungdomsskuleelevane i Kvam i organiserte aktivitetar. I 2017 var talet 75 prosent. Talet gjekk med andre ord svært mykje ned under pandemien. Det kan sjå ut til at ungdomane i nokon grad har endra samværsform under pandemien.

– Det er sterkt behov for at me som lokalsamfunn legg til rette for fellesarenaer med gode rammer, seier Lundblad.

27 prosent seier at dei er einsame. I kontakt med skulen har Lundblad fått høyra at det under pandemien var ei bløming av digitale sosiale nettverk, som vaksne har lite tilgang til.

Fleire sårbare

Bufdir kom i august 2021 med fleire rapportar som syner at gruppa med sårbare barn og unge har auka.

– Dei som hadde det vanskeleg før pandemien, har fått det verre undervegs, og dei har vorte fleire. Det er viktig for oss både å syrgja for å gjera tilboda kjende, og bidra med å overstiga den økonomiske barrieren, med 1.000 kroner i halvåret gjennom Fritidskortet. Ordninga med Fritidskortet varar ut 2022. Me veit enno ikkje kva som skjer etter det, seier Lundblad.

Ho har eit omreisande fritidskontor på skulane og Grannehjelpa. Her fortel ho om Fritidskortet og Fritidskortet pluss. Sistnemnde er ei ordning der dei som har behov for ekstra stønad for å betala for fritidsaktivitetar, kan få meir pengar på fritidskortet sitt.

Dersom barn og unge i Kvam er forhindra frå å delta i fritidsaktivitetar fordi verdien på kortet ikkje strekk til, kan foreldre eller dei unge sjølve ta kontakt med fritidskoordinatoren om Fritidskortet pluss.

At nokon har høgare verdi på fritidskortet, er ikkje synleg for andre. Pengane på fritidskortet kan berre nyttast til dei aktivitetane som er i Friskus, opplyser Lundblad.

– Fritidskortet er for alle. Me ser at den universelle tilnærminga som var grunntanken, har fungert godt. Kvam er ein mellomstor kommune der det er oversiktleg og lett å få til samarbeid, seier fritidskoordinatoren.