– Ullensvang driv dyrt

Det kjem fram i eit «utfordringsnotat» KS Konsulent (KSK) har laga på vegner av Ullensvang kommune.

I intensjonsavtalen om samanslåinga står det at ein større kommune vil gje meir effektiv administrasjon, og at vinsten skal nyttast til å gje betre tenester til innbyggjarane. Slik er det ikkje no, syner administrasjonsundersøkinga frå 2023.

Organiseringa og tenestestrukturen er vidareført frå dei tidlegare kommunane, og korkje nye digitale løysingar eller rutinar har ført til redusert ressursbruk. Det teoretiske omstillingspotensialet er på 387 millionar kroner når ressursbruken vert samanlikna med landsgjennomsnittet. No vert kommunen tilrådd å ta grep.

KSK rår kommunen til å etablera eit omstillingsprosjekt med tydeleg prosjektorganisering, som kan ta fatt i tiltaka tidleg i 2025. Vidare bør kommunen jobba med:

• å betra leiar- og medarbeidarskap for å sikra gjennomføringskraft

• å auka brukén av teknologi, som kunstig intelligens og velferdsteknologi, for å effektivisera tenestene

• å standardisera arbeidsprosessar og styrkja kompetansen i organisasjonen

Også eit tettare samarbeid med andre kommunar om spesialkompetanse og lokalisering av tenester er nemnt i notatet.

– Høgare enn snittet

Ressursbruken til Ullensvang i 2023 var 387 millionar kroner høgare enn landsgjennomsnittet (utanom Oslo), ifylgje notatet, som dei folkevalde fekk tilgang til fredag kveld. Det er 400 millionar kroner høgare enn Lunner kommune, 217 millionar kroner høgare enn Kvinnherad kommune og 302 millionar kroner høgare enn Tysvær kommune, som er liknande kommunar, ifylgje KSK.

«Mange kommuner leverer gode og forsvarlige tjenester betydelig lavere enn landsgjennomsnittet», står det i notatet.

At strukturendringar truleg må til for å spara nok pengar, vart dei folkevalde varsla om i fjor haust. Då la rådmann Ole-Jørgen Jondahl fram ei sak om eit omstillingsprosjekt. Målet var – og er – «berekraftig» drift.

I innleiinga til økonomiplanen for 2025–2028 sa rådmann Ole-Jørgen Jondahl at kommunen treng omstilling og effektivisering, og at det vil krevja vilje til og gjennomføringsevne på alle plan for å justera driftsutgiftene. Stram styring av økonomien og tøffe prioriteringar vil vera naudsynt i heile økonomiplanperioden, meiner han.

Tre nivå på omstilling

Bemanning og økonomi er hovudutfordringane til kommunen. Dette setit betydeleg press på både tilsette og brukarar av tenester, og syner trongen for omstilling, meiner KSK.

I helse og omsorg er ressursfordelinga ineffektiv, og det er høg bruk av overtid og vikarbyrå, står det. I oppvekst og utdanning hindrar økonomien rekruttering av kvalifisert personell, og mange små skular og barnehagar fører til høge kostnader per barn og elev.

Også i sektoren teknikk og miljø er det råd å spara. Ein del av dagens kostnader med vedlikehald av private vegar og høg konsulentbruk kan kuttast med hjelp av meir balansert bemanning, førebyggjande tiltak, sentralisering av tenester og teknologi, står det.

Tre alternativ for omstilling er lagde fram. Det lågaste nivået på omstilling vil frå 2028 kunna spara kommunen for 91 millionar kroner i året i driftskostnader. Ei middels stor omstilling kan spara 140 millionar kroner, og høg omstilling kan spara om lag 183 millionar kroner.

Mange tiltak kan byrjast på allereie i 2025, og ein gjennomgang visar at ein vil kunna sjå effekten allereie det fyrste året. Større effektar er venta seinare i økonomiplanperioden, skriv KSK.

Formannskapet skal gje budsjettinnstilling torsdag 28. november.