Statsforvaltar Valgerd Svarstad Haugland trekkjer seg: – Svært alvorleg

Valgerd Svarstad Haugland (68) trekkjer seg som statsforvaltar i Østfold, Buskerud, Oslo og Akershus. Bakgrunnen er at hundrevis av saker ikkje er behandla som dei skal.

Bakgrunnen er to alvorlege avvik internt: brot på offentleglova og manglande behandling av klagar på tvangsmedisinering, skriv Statsforvaltaren i ei pressemelding.

– Gjennomgangen vår viser at 123 saker som omhandlar 114 pasientar, ikkje har vorte behandla, men lagde til side. Dette er i strid med rutinane våre for saksbehandling. Dette ryddar vi no opp i ved å kontakte personane det gjeld, seier Haugland.

Det er 969 innsynskrav til helseavdelinga som ikkje har vorte behandla i åra 2019 til 2024.

Går av ved nyttår

– Begge desse avvika er alvorlege, og Statsforvaltaren har i samråd med departementa vedteke å innhente ekstern hjelp for å gå gjennom saka i samarbeid med relevante styresmakter, opplyser Haugland.

Ho går no av som statsforvaltar når åremålet går ut ved nyttår.

Ho skulle eigentleg vore konstituert fram til Jan Tore Sanner tiltrer i embetet i august.

– Svært alvorleg sak

Digitaliserings- og forvaltningsminister Karianne Tung (Ap), som er overordna statsråd, kallar det ei rett avgjerd.

– Dette er ei svært alvorleg sak som rammar menneske i ein sårbar situasjon som er underlagd eit svært inngripande tiltak. Dette har gått ut over rettstryggleiken til menneske og pasientar med alvorlege psykiske lidingar. Dette skal ikkje skje, og når det har skjedd, er det heilt avgjerande at det blir rydda opp. Innbyggjarane skal kunne ha tillit til og vere trygge på at statsforvaltarane handterer sakene sine i tråd med lover og reglar, seier Tunge i ei pressemelding.

Departementet meiner at oppfølginga av sakene ikkje har vore god nok, og at det vart varsla for seint.

Etterspurde fleire gonger

Feilen vart avdekt i sommar. Forklaringa vart etterspurd fleire gonger av Helse- og omsorgsdepartementet og Helsedirektoratet, opplyser departementet til NTB.

Helse- og omsorgsdepartementet vart varsla munnleg av Helsedirektoratet 12. november og opplyste Digitaliserings- og forvaltningsdepartementet 20. november då statsforvaltaren enno ikkje hadde levert noka skriftleg forklaring.

Helse- og omsorgsminister Jan Christian Vestre (Ap) seier også at saka er veldig alvorleg.

– Som helse- og omsorgsminister er eg svært oppteken av at pasientrettane blir varetekne. At det ikkje har skjedd for desse pasientane, er veldig alvorleg. Det er brot på pasientrettar når ei klage om tvangsmedisinering ikkje blir handtert i samsvar med lova. Det er bra at denne saka har vorte avdekt og heilt avgjerande at Statsforvaltaren i Østfold, Buskerud, Oslo og Akershus no ryddar opp, seier Vestre.

Har klaga over ressursmangel lenge

Haugland sa likevel på ein pressekonferanse onsdag ettermiddag at ho har klaga til overordna sine på manglande ressursar lenge, og at dette er ein «meld katastrofe».

– Men det unnskyldar så klart ikkje desse alvorlege avvika, men det er eit uttrykk for at det har vore ein veldig krevjande situasjon. Eg håpar etterfølgjaren min får litt betre økonomiske rammer, seier Haugland.

Ho fortel at det er langt fleire klager på helseområdet enn det var for fleire år sidan.

– Saksbehandlingstida vi har med ressursane våre, er 20–30 dagar. Vi har ikkje kapasitet til å behandle dei så fort som vi burde gjort.

Ho kallar det som har skjedd, for ein menneskeleg feil og seier dei har gjort ei veldig grundig undersøking for å sikre seg at dei har avdekt alle ramma saker.

Peikar også på underordna

Haugland seier ingen statsforvaltarar kan lovverket utanåt på alle områda dei skal dekkje, og at ho er avhengig av underordna sine.

– Å ha tillit til leiarane mine har vist seg å ikkje vere godt nok i denne saka, og då er det eg som må ta ansvar som øvste leiar, seier den avtroppande statsforvaltaren i Østfold, Buskerud, Oslo og Akershus.

Pasientane som ikkje har fått sine saker behandla, blir no kontakta.

Valgerd Svarstad Haugland, som opphavleg kjem frå Kvam, har vore statsforvaltar sidan 2011, i eit embete som både har vorte utvida og skifta namn fleire gonger: Først som statsforvaltar i Oslo og Akershus, deretter som statsforvaltar i Oslo og Viken, deretter som statsforvaltar i Oslo og Viken, og deretter som statsforvaltar i Østfold, Buskerud, Oslo og Akershus.

Ho starta yrkeslivet som lærer, men var mest kjent som politikar. Haugland var KrF-leiar i 1995-2004, barne- og familieminister 1997–2000 og kultur- og kyrkjeminister 2001–2005.

(©NPK)