Saltkjelen vart årets lusestjerne

Dette fortel produksjonsleiar i Lingalaks AS, Morten Laupsa-Borge, og driftsleiar Gaute Femsteinevik. Laupsa-Borge seier at det vart sett ut 900.000 laksar som kvar hadde ei vekt på om lag 200 gram i Saltkjelen hausten 2021. Om lag eitt år seinare hadde fisken vakse til om lag 5,4 kilo og var klar til å slaktast.

– Gjennom heile hausten og vinteren hadde me så å seia ikkje lus i Saltkjelen. Dette varte utover våren, og først i september og oktober fann me litt lus. Då var slaktinga allereie godt i gang, og me klarte å slakta all fisken utan ei einaste avlusing, seier Laupsa-Borge.

Han fortel at også anlegget på Ljonesbjørgane har hatt lite lus.

– Der har me hatt nokre få avlusingar, men berre om lag ein tredel av det som er vanleg, seier han.

– Slepp nedtrekk

Heller ikkje resten av anlegga til Lingalaks har hatt mykje lus. Laupsa-Borge fortel at ein har to regelverk når det gjeld lakselus i Noreg. Det eine er luseforskrifta, som krev at det ikkje skal vera meir enn 0,5 kjønnsmogen holus på kvar fisk. Dessutan har ein produksjonsområdeforskrifta, som det er frivillig å følgja. Den krev at det ikkje vera meir enn 0,1 kjønnsmogen holus på kvar fisk.

Hardangerfjorden ligg i eit produksjonsområde som har fått raudt lys i den såkalla trafikklysmodellen. Det betyr at kapasiteten i anlegga i området i utgangspunktet skal reduserast med seks prosent.

– Lingalaks har klart å følgja 0,1-strategien på alle anlegga i 2022. Har du 0,1 kjønnsmogen holus per fisk, er lusetala så låge at du meir eller mindre har eit nullutslepp av lus. Difor seier styresmaktene at dei som klarar det, kan verta skjerma mot ein del av nedtrekket. Det gjer at me berre treng redusera produksjonen med om lag tre prosent, seier Laupsa-Borge.

Lovkravet er at oppdrettarane skal telja lus på ti fiskar i kvar merd ein gong i veka. For å få meir nøyaktige tal, har Lingalaks valt å auka talet på fiskar til 25.

– God strategi

Laupsa-Borge og Femsteinevik trur det er fleire årsaker til dei gode lusetala. Dei trekkjer fram luseskjørt, altså ein tynn duk på utsida av merdane som held lusa ute, som ei forklaring. Ei anna forklaring er at verksemda behandlar reinsefisken godt, meiner dei.

– Me fôrar reinsefisken, slik at den er velfødd. Lakselusa får den som dessert. Du skal behandla reinsefisken med like stor omtanke som du behandlar laksen. Behandlar du reinsefisken godt, vert den meir effektiv, seier Femsteinevik.

Strategien til Lingalaks er å ha låge lusetal og handla raskt dersom lusetala stig. Det trur Laupsa-Borge og Femsteinevik løner seg.

– Vert mengda med lus i eit anlegget for stor, får ein internsmitte. Det vil seia at lus som lever i anlegget, gjennom reproduksjon smittar fisken i anlegget. Dersom ein gjennom tidlege tiltak unngår internsmitte, er det mykje lettare å halda lusetala låge, seier Femsteinevik.

Litt hjelp frå naturen har Lingalaks truleg òg fått. Sommaren har vore våt. Nedbøren har ført til mykje ferskvatn i fjorden.

– Lakselusa likar ikkje ferskvatn, så vêret har nok gjort det lettare å få gode lusetal, seier Laupsa-Borge.