Regjeringa vil slå Hardanger tingrett saman med Bergen: – I realiteten ei nedlegging

Førre fredag la regjeringa fram eit forslag til ny domstolsstruktur. Her vert det lagt opp til å endra på rettskrinsane, men å halda på dagens rettsstader.

Hardanger tingrett vert føreslege slått saman med Bergen tingrett til Hordaland tingrett, med bemanna rettsstader i Bergen og på Lofthus.

Opedal slår fast at regjeringa går inn for å legga ned Hardanger tingrett.

– Det som så fint vert skildra som «utviding av rettskrinsar», er i realiteten nedlegging av mange domstolar i heile landet, skriv ho i ei melding til pressa.

Ho opplyser til HF at dei faste tilsette sakshandsamarane ved Hardanger tingrett stiller seg bak uttalen.

Opedal påpeiker at det vert lagt opp til å behalda dagens bemanna rettsstader, men ho meiner det er naivt å tru at dei vil vara på lang sikt. Samstundes er det uvisst kva som skjer med dei ubemanna rettsstadane. I Hardanger gjeld det Norheimsund og Odda.

Dobbelt så lang tid

– Me ønsker å styrka dei lokale domstolane, seier justis- og beredskapsminister Monica Mæland (H) i ei pressemelding.

Måten domstolane er organiserte på i dag, har ført til at nokre har for få saker og kort sakshandsamingstid, medan andre har mange saker og lang handsamingstid. Riksrevisjonen skildrar situasjonen som svært alvorleg.

Regjeringa meiner utviding av rettskrinsane vil gi større og meir fleksible organisasjonar med sterkare fagmiljø, og ei meir fleksibel utnytting av dommarressursane. Dersom båe partane i ei rettssak er samde om det, kan ei rettssak flyttast til ein annan rettsstad i krinsen med kortare sakshandsamingstid.

I forslaget vert nettopp Hardanger og Bergen nytta som døme. Bergen tingrett hadde i 2018 ei gjennomsnittleg sakshandsamingstid på 6,1 månader i straffesaker. I Hardanger var snittida 3,1 månader. Det fastsette målet frå Stortinget er at straffesaker med meddommarar skal handsamast innan tre månader.

– Det er denne typen skilnader, der ein i nokre rettskrinsar har kort sakshandsamingstid og ledig kapasitet til å handsama fleire saker, medan ein i andre rettskrinsar har høg sakshandsamingstid og liten kapasitet, departementet ønsker å utlikna med anbefalinga si, heiter det i forslaget.

Storleik avgjer ikkje

Opedal skriv at dei faste tilsette i Hardanger tingrett ikkje kjenner seg att i argumenta mot og karakteristikkane om små tingrettar frå Domstolkommisjonen og regjeringa. Ho viser til at Riksrevisjonen i ein rapport konkluderer med at det ikkje er storleiken på domstolane som avgjer kor lang sakshandsamingstida er.

Snitthandsamingstida i Hardanger på 3,1 månader bryt målet på 3 månader. Slik skal det ikkje vera, slår Opedal fast. Men ho trur ikkje samanslåing med Bergen – der snittet er 6,1 månader – er rett medisin.

– Ikkje berre vil innbyggarane i Hardanger få svært lang reiseveg til retten, men sakshandsamingstida vil truleg verta mykje lenger enn i dag i dei alvorlege straffesakene, skriv ho.

– Svært uheldig

– Det er svært uheldig at ein stor region er føreslått å stå utan eit domstolstilbod. Dette har konsekvensar for andre òg, som til dømes advokatmiljø, men verst er det for innbyggarane. Det er ei stor påkjenning å møta i retten. Lang reisetid og hotellovernatting vil komma i tillegg. Dette medfører også tilleggskostnader for folk, skriv Opedal.

Hardanger tingrett og Sunnhordland tingrett signerte i fjor på ein intensjonsavtale om samanslåing, med rettssalar i Norheimsund og Odda, og kontor med dommarar og funksjonærar i Hardanger. Hardangerrådet og Samarbeidsrådet for Sunnhordland støtta dette. Det ville ha vore eit embete med meir likeverdige partnarar, meiner Opedal. Ho fryktar at bergensarane ikkje vil ha sut for dei geografiske utfordringane i Hardanger.

I stortingsproposisjonen vert det presisert kva som stettar kravet til lokal semje om samlokalisering:

– Det er ikkje tilstrekkeleg at domstolsleiaren ønsker samlokalisering. Den bør òg ha brei støtte mellom dei tilsette i domstolen. Kommunane og advokatane i rettskrinsen må òg høyrast i prosessane, heiter det.

Opedal meiner dette er lite truverdig, sett i lys av prosessen med Hardanger og Sunnhordland.

Stor satsing

– Forslaget vårt vil føra til færre leiarar, fleire dommarar og auka fleksibilitet i kvar einskild domstol. Det er gode nyhende for dei små domstolane som har for få saker og ikkje får utnytta kapasiteten sin, seier justisminister Mæland.

Ho seier at forslaget må sjåast i samanheng med ei monaleg satsing på domstolane i statsbudsjettet, der regjeringa vil tilsetta 40 fleire dommarar og bruka over 42 millionar kroner på digitalisering.

Regjeringa vil innføra ein hovudregel om lokal handsaming av saker, noko som vil sikra framleis tilgjengelege domstolar der dei er i dag, og kompetansearbeidsplassar i distrikta, seier Mæland.