Prosjektet «Amazing grazing» skal betre ryktet til sauen

– I prosjektet «Amazing grazing» ser vi mellom anna på korleis kjøt og ull frå sau kan bli verdsett høgare, seier prosjektleiar og Nibio-forskar Lise Grøva. Ho heldt nyleg innlegg under Landbrukets berekraftskonferanse.

Naturmateriale kjem dårleg ut

Ho meiner klimagassar og metanutslepp ofte tek ein uforholdsmessig stor plass når ein debatterer kva produkt som er best for klimaet. Ho viser òg til korleis ein metode EU har utvikla for å måle miljø og klimafotavtrykk, såkalla Product Environmental Footprint (PEF), merkar naturfiber som klimaversting.

– Vi ser at klede med plastfiber får best merking, medan naturfiber kjem dårleg ut. Det handlar mykje om at ein ikkje har teke med faktorar som nedbryting og haldbarheit i miljørekneskapen, seier ho.

Det var med mellom anna med dette som bakgrunnsteppe at Norsk institutt for bioøkonomi saman med forbruksforskingsinstituttet Sifo, Norsk senter for økologisk landbruk (NORSØK) og over 30 ulike aktørar i verdikjeda og sauebønder fekk i gang prosjektet Amazing grazing tilbake i 2021 for å auke kunnskapen rundt berekraft kjøt og ull.

Karbonbinding og protein

Prosjektet skal i utgangspunktet vare ut 2025, men allereie no har forskingsgruppa lansert ei rekke foredrag og komme med funn som er med på å nyansere bildet av sauen som ein klimaversting.

– Vi har mellom anna sett på proteinrekneskapen. Sauen som beitar i utmarka et gras og gir oss protein basert på ressursar som menneske ikkje kan ete. Det er drøvtyggaren sin genistrek – han et gras og blir mat til folk. Ein god del av kraftfôret vi brukar, blir dyrka på areal som kunne vore brukt til å dyrke menneskemat. Vi har sett på kor mykje etande protein vi får frå sauen, og kva eit godt beite betyr i den samanheng, seier Grøva.

Dei har òg studert livssyklusanalysen til sauen. Den handlar kort forklart om kor mykje karbonutslepp og kor mykje karbonbinding eit saueliv bidreg til.

– Dei som gjer utrekningar knytte til sau og husdyr, tek ikkje med karbonbinding. Grunnen til det er at vi ikkje har norske målingar og tal på kor mykje karbon beitemarka tek opp, men vi veit at beitejord har djupe røter og difor er ein god karbonbindar. Det har vi prøvd å belyse i prosjektet.

I tillegg har forskingsgruppa sett på korleis sauehaldet kan samanfalle med berekraftsmåla og korleis økonomien til bøndene påverkar vala deira.

– Vrangbilde

Under presentasjonen sin på Landbrukets berekraftskonferanse trekte Grøva fram ei sending frå NRK Super-programmet «Ikke gjør dette mot klimaet». I ein av episodane der blir det vist til at klimagassutsleppet frå sauer og kyr fører til meir nedbør som igjen kan føre til steinras over huset ditt.

– Eg synest det er heilt hårreisande at programmet framleis ligg ute. Når ein ikkje tek omsyn til heilskapen, og berre ser på klimagassar så får vi ikkje gode løysingar for framtida. Vi ser at når ein skal sette tal på ting og lage modellar, så er det veldig mykje ein burde ta omsyn til som ikkje blir teke med fordi det ikkje kan talfestast.

Grøva meiner EUs arbeid med PEF og andre modellar er skore over same lest som NRK Super-programmet.

– Det er vanskeleg å nå fram når ikkje alt kan talfestast. Modellane hjelper oss å forstå delar av sanninga, men dei må ikkje brukast utanfor samanheng. Då sit ein gjerne igjen med eit skeivt bilete av verkelegheita når ulike modellar blir lagt fram, seier ho.

(©NPK)