Pål sende hunden på kennel

Nyttårsaftan er den dagen i året då flest hundar kjem på avvegar, opplyser forsikringsselskapet If i eit presseskriv.

– Hundar høyrer inntil tre gonger så godt som oss menneske, og det er ikkje mogleg å forklara for dei at lyden frå fyrverkeri ikkje er farleg. Dei opplever nyttårsaftan svært så dramatisk, seier Kine Bjølsen Opstad, dyrepleiar og produktsjef for dyreforsikringar.

– Det er fort gjort at hunden snik seg ut, får panikk av bråket og spring av stad lenger enn planlagt. Så hald dørene lukka og bruk band viss du tek hunden med ut, seier Opstad.

Send til kennel

Pål Knudsen i Øystese har levert hunden Tia, ei field spaniel-tispe, på feriekoloni ein stad der det ikkje er så mykje fyrverkeri. Ho som oppdretta hunden hans, tek no vare på han.

– Eg har gått drastisk til verks. Ein må berre gjera det beste ut av det, seier Knudsen.

Tia vert livredd når det vert skote opp fyrverkeri, skjelv og legg seg under bordet. Ho «blokkerer» alt og reagerer ikkje på noko, heller ikkje på godbitar.

– Ho slår seg heilt av, på ein måte, seier Knudsen.

– Eg skal vera ærleg og seia at før eg fekk meg hund sjølv, tenkte eg ikkje så mykje over det. Etter at eg fekk meg hund, synest eg det er ein grunn til at det berre er lov med fyrverkeri til den bestemte tida. Sånne ting som eg går gjennom med hunden min, skal unngåast. Eg synest folk skal få tenna på fyrverkeri, men berre når det er lov. Hundar og kattar bør få sleppa å gå og vera redde i tre dagar samanlikna med nokre timar på nyttårsaftan.

– Kva råd vil du gje til andre hundeeigarar?

– Ein bør gjera kjæledyra vane til lydar av fyrverkeri så tidleg som mogleg. Dei kan tilvenjast, men det hjelper ikkje på alle. Hunden min er ikkje skvetten i utgangspunktet. Ho er ikkje skotredd. Det er kombinasjonen av smell, hyling, lys og lukt som gjer at hundar vert redde.

Debatten om vel tidleg fyrverkeri har gått dei siste dagane i gruppa Kvardagsprat i Kvam på Facebook. Knudsen sette han sjølv i gang då han tok til orde mot bruk av fyrverkeri før det er lovleg. Det har nemleg smolle jamleg i sentrale strok i Kvam i romjula. Tilbakemeldingane han fekk, tilseier at han ikkje er åleine om ha høyrt noko.

– Reglane er klare

Politioverbetjent ved Kvam, Samnanger og Tysnes lensmannskontor Jarle Sjo Myklebust, stadfestar at politiet har fått meldingar om bruk av fyrverkeri til ulovlege tider.

– Kva gjer de me det?

– Me noterer meldingane når me får dei. Me har nyleg vore på ei adresse der me hadde ein førebyggjande samtale, ei åtvaring, seier Myklebust.

Det er ikkje alltid meldingane er så konkrete, men det var ho i dette tilfellet.

– Då kunne me ta turen og informera dei det gjeld om at viss det kjem fleire meldingar, så kan dei verta melde. Det er ikkje lovleg å skyta opp rakettar utanom tida som er bestemt til det. Politivedtektene regulerer dette, seier Myklebust.

Straffa for å nytta fyrverkeri i utide er bot eller førelegg. Det vert avgjort av ein politijurist. Bøtene er på mange tusen kroner, avhengig av omstenda. Det er svært lenge sidan Myklebust har vorte borti ei fyrverkerisak, seier han.

Nokre orsakar seg med at dei ikkje veit når det er lov å skyta opp rakettar, fortel Myklebust. Ei anna forklaring er at fyrverkeriet kan kjøpast tidlegare enn før, og at det difor er lovleg å bruka det. Andre seier dei har sett andre skyta opp rakettar, og at dei difor trur det er lov. Myklebust har ikkje sans for nokon av grunnane, og meiner det er godt opplyst at oppskyting berre er tillate på nyttårsaftan.

Vil ha forbod

Veterinærforeningen skriv på vetnett.no at privat oppskyting av fyrverkeri bør verta forbode, og arbeider politisk for det, slik at dyreeigarar kan vita kva som kjem og kan førebyggja lydfobi og fysisk og psykisk skade på dyra.

Svært mange dyr har utfordringar både på nyttårsaftan og i dagane før og etter. Kjæledyr og hestar, men også fuglar og anna vilt vert utsette for ein stor stressituasjon. Det kan enda med tragiske utfall, som når hestar bryt seg ut og skadar seg, og i verste fall døyr, forklarar president Torill Moseng i Veterinærforeningen.

Det finst mange døme på at hundar skadar seg både fysisk og psykisk på grunn av rakettoppskyting. Mange får lydfobi.

Diverse motmiddel

Veterinærforeningen tilrår eigarane å fjerna dyret frå situasjonen dersom dei veit at det har lydfobi, og skjerma det så godt som mogleg. Dyret bør ikkje vera åleine, heller ikkje når det smell som verst.

For kvalpar er rådet at dei bør får vera med ein hund som er trygg og roleg den fyrste nyttårsaftanen. Å gå tur, gje hunden eit godt måltid, unngå store vindaugsflater, ha på rytmisk musikk og vera i eit lydtett rom er andre gode råd.

For kattar og andre kjæledyr, til dømes kanin, gjeld det å halda dei inne. Dyr som er i bur, bør setjast i eit lyd- og lysskjerma rom. Nokre dyr treng medisinering, men bruk ikkje menneskemedisinar, for dei kan vera skadelege for dyr.

Eit godt hjelpemiddel er feromon, som er same stoffet som ei tispe utsondrar når ho diar kvelpane. Dette gjev ro og tryggleik også for vaksne hundar, og kan kjøpast hjå veterinær. Behandlinga må vel å merka starta i god tid før nyttårsaftan.

Det finst ting ein kan øva på for at nyttårskvelden kan verta overkomeleg òg for dei firbeinte. Ein kan finna fram fyrverkerivideoar på Youtube og eksponera hunden for lydane, slik at han vert van til dei. Ein kan òg avleia hunden si merksemd med leik eller godbitar. Dersom opptrening og eksponering ikkje fungerer, er medisinering eit alternativ.