Ordføraren vil ha meir hjelp

Utspelet kom fyrst i møtet til arbeidsutvalet for politisk organisering tysdag 13. september, og debatten heldt fram i eit nytt møte 6. oktober.

Ordførar Torgeir Næss (Ap) fortalde om mellom anna fleire fysiske møte og meir reising, noko som har ført til auka arbeidsmengd.

– Det er ein del ting me rett og slett ikkje får vore med på, sa Næss.

Opp mot ymse

Ordføraren er redd for at kapasitetsmangelen kan råka naudsynt påverknadsarbeid, som han meiner er viktig å gjera på ein profesjonell og skikkeleg måte. Lobbyismen går ut på å arbeida systematisk opp mot fylkeskommunen, Stortinget, regjeringa og gjerne partiorganisasjonane, opplyste han.

Næss meiner at varaordføraren bør ha godtgjersle tilsvarande minst halvparten av hans eiga, slik at han kan leva av godtgjersla og ha faste kontordagar på rådhuset. Målet er ikkje å letta hans eiga bør, understreka Næss, men å oppnå ein meirverdi og kunna halda saker varme.

Ordføraren understreka at eventuelle toppkandidatar på vallistene bør vita at dei kan verta varaordførar, og ikkje minst kva forventingar det vil innebera.

– Det er større risiko for å verta meir eller mindre heiltidspolitikar om du veit det er forventa at du skal ha ei 50–60 prosent stilling, sa han.

Ottar Randa (H) støttar endringa. Han synest det er viktig for ordføraren å få ein varaordførar som sparringpartnar, men påpeika at Kvam kan risikera å gå glipp av gode politikaremne om dei ser at dei ikkje kan få tidskabalen til å gå opp.

Jostein Ljones (Sp) trur ikkje Sp er mot auken, men vil drøfta saka i gruppa. Etter hans syn bør varaordføraren få oppdraget med både å leia planutvalet og vera fast kontaktperson for grendeutvala dersom han får auka godtgjersla.

Uvisst når

Medan Næss meiner det kunne vore greitt å prøva den nye ordninga alt ved nyttår for å opparbeida røynsler før neste val, vil varaordførar Frode Nygård (Frp) venta til etter valet. Årsaka er at han ikkje ynskjer å knyta saka for sterkt til eigen person.

– Det vert uansett veldig individuelt, sa han.

Nygård meiner at godtgjersle bør vera minst 60 prosent av det ordføraren får, og at det utan tvil er trong for å få rolla inn i meir strukturerte former.

– Folk må vita kva dei går til, sa han.

Nygård poengterte at han har fleire oppgåver enn å vera «vikar» for ordføraren, eit oppdrag som åleine kverrset 14 dagar av ferien han har hjå den primære arbeidsgjevaren, GBS Entreprenør AS. I tillegg er han nemleg leiar i valnemnda, eit verv som til tider tek mykje tid, og leiar i administrasjonsutvalet. På toppen kjem ein del vigsler og uføresett arbeid.

I dag utgjer godtgjersla til ordføraren i Kvam herad 95 prosent av det ein stortingsrepresentant får. Varaordføraren får ei fast godtgjersle på 20 prosent av ordførargodtgjersla, etter at ho altså vart dobla for nokre år sidan.

– Må ha velvilje

Nygård opplyste at det fungerte dårleg med 20 prosent hjå hans arbeidsgjevar, og at han difor måtte få ei spesialordning. Normalt ville han ha vore mykje bortreist på anlegg, gjerne på stader utan mobildekning. Å ha nokre få dagar i arbeid, utan å vita kva dagar det vert, er frustrerande, sa han.

– Ein må ha ein velvillig arbeidsgjevar som legg til rette, sa Nygård.

Ljones sa at han sjølv, som køyrer langtransport og er vekke ei veke i slengen, måtte ha bytt jobb om han skulle ha vore varaordførar. Kva som er mogeleg, er såleis svært individuelt. Det tek tid å byggja dei naudsynte nettverka, og gjerne meir enn ein valperiode, ifylgje Ljones. Han opplyste at han også i dag, som gruppeleiar i Kvam Sp og styreleiar i KS Vestland, brukar heile ferien på politikk.

– Om du har 50 prosent til ein fersk politikar, trur eg han vil få problem med å fylla rolla, sa han.

Nygård minte om at han berre får godtgjersle, ikkje feriepengar, sjukepengar eller pensjon, i varaordførarrolla. Dersom han får den politiske rolla som «hovedbeskjeftigelse», kan han få slike ordningar og forsikring, påpeika administrativ rådgjevar Kari W. Vik.

Randa meiner varaordføraren bør sikrast trygge, gode og føreseielege arbeidsvilkår.

Veldig ulik praksis

Ser ein på kva rammer nærliggjande kommunar har for varaordføraren, er det store skilnader. I Ullensvang kommune får varaordførar Kjellaug Hoås Samland (Ap) 12 prosent av ordføraren si godtgjersle. I Voss herad får varaordføraren 50 prosent av ordførargodtgjersla, som fylgjer stortingsrepresentantane si godtgjersle og er på 1.064.318 kroner.

Ordførar Roald Aga Haug (Ap) i Ullensvang kommune seier til HF at arbeidsmengda hans er mildt sagt stor. Sjølv trur han at han har ein plass mellom to og tre årsverk i arbeidstid. Slik sett er det eit heilt klart trong for meir ressursar på feltet. Varaordførar Samland stiller opp når ho kan, men ho er travel i eigen jobb, fortel Haug.

– Å auka i Kvam er heilt sikkert rimeleg. Eg skal ikkje blanda meg inn. Arbeidsmengda som ordførar og varaordførar har til saman, er i alle fall veldig stor, seier ordføraren.

– Tapar pengar

I Eidfjord får varaordføraren 10 prosent av ordførargodtgjersla, noko som i dag utgjer 95.788 kroner. I Samnanger er godtgjersla 50.400 kroner i året, noko som svarar til 6 prosent av ordførargodtgjersla.

Ordførar i Samnanger kommune, Knut Harald Frøland (Bygdelista), fortel at han klarar seg fint med den hjelpa han får. Det som er utfordringa, er at varaordføraren vert fråteken godtgjersla som fylgjer av pensjonsordninga.

– Hadde han auka prosenten, hadde han tapa endå meir pengar. Det same gjeld for så vidt også ein annan representant i kommunestyret, seier Frøland.

I Bergen kommune svarar vervet som varaordførar til ei full stilling. Varaordføraren har ei godtgjersle på like over éin million kroner.

Saka vert drøfta vidare i eit nytt møte i arbeidsgruppa med det fyrste. Heradsstyret skal ta avgjerd i desember. Eit eventuelt vedtak der kan verta forkasta etter neste val, men eit vedtak i vinter vil i det minste gje føringar, påpeika Næss.