– Økonomisk handlingsrom til å driva badeland?
Spørsmålet stiller rådmannen i Kvam i eit notat til lokalpolitikarane.
Har Kvam herad råd til å forplikta seg til ei yting på 4,9 millionar kroner til Hardangerbadet i fem år, slik Kvammabadet KF (KB) føreslår? Det spørsmålet skal dei folkevalde ta stilling 14. november, same dag som budsjettet og økonomiplanen for 2025 og dei neste åra vert presenterte
– Det økonomiske handlingsrommet er kraftig redusert på få år. Det er ei ulempe at saka er oppe til politisk handsaming i møtebolken før heradsstyret skal vurdera prioriteringane for heile den økonomiske drifta til heradet dei neste fire åra. Saka burde slik sett ha vorte utsett til neste møtebolk.
Det skriv rådmann Anita Hesthamar i eit notat som vart sendt til dei folkevalde tysdag kveld, berre halvtanna døger før formannskapet skal gje innstilling i Hardangerbadet-saka torsdag 7. november.
Rådmannen viser til at Kvam herad skal kutta 50 millionar kroner i drifta dei neste fire åra. Overslaget omfattar ikkje etterslep i vedlikehald og investering i ny barneskule i Øystese. Ein auke i driftsutgiftene i tråd med framlegget frå KB vil difor føra til kutt på andre felt. Og godtek dei folkevalde ein avtale som skal gjelda i fem år, vil mogelegheita til å påverka den faste utgifta og sjå henne i samanheng med andre prioriteringar verta «avgrensa», skriv ho.
Ho meiner eit alternativ kan vera å inngå ein ny avtale for til dømes berre to år i staden for dei føreslegne fem åra. Undervegs bør ein i så fall arbeida vidare med ein plan både for å få fleire gjester og for å stengja badet i delar av året, skriv ho.
Om stenging
Tilbodet i Hardangerbadet i dag er mykje meir omfattande enn det som er naudsynt for å stetta krava til skulesymjing. Undervisinga åleine kan såleis gjerast monaleg billegare enn i dag, hevdar rådmannen.
Ho veit ikkje kva økonomiske fylgjer det vil få å redusera opningstidene, men reknar med at inntektene vil minka, til liks med kostnader med personell, reinhald og vedlikehald.
Då Hesthamar nemnde stenging av anlegget i delar av året som eit mogeleg tiltak i styremøtet i KB 22. oktober, argumenterte styremedlem John Audun Jensen mot. Han meiner stenging og tømming av bassenga er uheldig for det tekniske anlegget.
– Det har rådmannen forståing for, men det er likevel eit grep som er vanleg å gjera i kommunale basseng som eit innsparingstiltak, og som er naturleg å sjå på i den økonomiske situasjonen vår, skriv rådmannen.
Ho påpeikar at ein må avklara eventuelle fylgjer for spelemidlar og momskompensasjon av å stengja anlegget.
– Rådmannen ser at slike vurderingar er krevjande å lyfta så tett opp mot ny avtaleperiode, då ei delvis stenging får store konsekvensar for alle partar. Vidare har rådmannen framleis tru på at det bør vera mogleg å få fleire besøkjande til badeanlegget, men er skeptisk til at det ikkje er gjort eit større marknadsføringsarbeid i regi av eigar av Hardangerbadet AS så langt, og om det er tilstrekkeleg kapasitet til å gjera dette, skriv ho.
Ringverknader og helse
Ringverknader og den såkalla helsedelen var eit tungt argument for dei som argumenterte for kommunal deltaking i anlegget. Besøkstala i badet, langt under dei som vart stipulerte i 2017, tilseier ifylgje notatet at ringverknadene er monaleg mindre enn dei spådde 50 millionar kronene i året i form av mellom anna skatteinntekter, handel og eigedomsskatt.
Rådmannen set spørjeteikn ved om ringverknadene vil minka ytterlegare som fylgje av å stengja badet i periodar. Mest aktuelt er det med stenging om sommaren. Kva fylgjer tiltaket vil ha for Hardangerfjord Hotel, vegg i vegg, må i så fall avklarast, meiner rådmannen.
Nær sju år seinare er Helse i Hardanger i 3. etasje stengt. Huseigar Hardangerbadet Eigedom AS, som eig 90 prosent av Hardangerbadet AS, har så langt hatt solid resultat og stor eigenkapital. Sjølv om leigeinntektene badeselskapet forsvinn, meiner rådmannen at selskapet kan makta å driva i balanse dersom lokala i den tredje høgda framleis vert leigde ut.
Gje og ta
Styret i KB har føreslege at Kvam herad skal betala kostnaden med drifta av det kommunale føretaket, stipulert til ein halv million kroner i året, i staden for at Hardangerbadet AS skal dekkja han. Det er rådmannen samd i. Men då bør ein òg vurdera om det er rett at Kvam herad framleis skal vera med og betala for til dømes dagleg leiar og rekneskapsføring i HB, skriv ho.
Framlegget frå KB inneber at Kvam herad frå og med 2025 skal overføra 380.000 kroner i året til eit «vedlikehaldsfond» i Hardangerbadet AS. Rådmannen åtvarar mot framlegget, og gjorde det same allereie i styremøtet i oktober. Årsaka er at pengane kan forsvinna i buet dersom Hardangerbadet AS går konkurs. Eit alternativ kan vera å setja pengane på ein bufferkonto styrt av KB for å hindra uturvande risiko, ifylgje notatet.
I framlegget heiter det at rådmannen skal få fullmakt til å løyva inntil éin million kroner til ekstraordinære utgifter med vedlikehald eller påkosting, etter skriftleg og dokumentert førespurnad frå det private driftsselskapet. Ein slik praksis vil avvika frå normalen, der slike søknader vert handsama politisk, påpeikar ho. Ho meiner KB bør handtera slike tilfelle og leggja dei fram for politikarane.
Uttala seg seint
Kommunelova slår fast at rådmannen skal gjevast høve til å uttala seg før styret i kommunale føretak gjer vedtak i saker som skal handsamast av heradsstyret. Fråsegna skal leggjast fram før styret når det skal handsama saka.
Det hende ikkje i dette tilfellet. Synspunkta frå rådmannen kom ikkje før den politiske leiinga oppmoda henne om å skriva det.
Rådmannen forklarar i notatet at notatet ikkje kom til styremøtet i KB 22. oktober på grunn av omfanget i saka og «andre prosessar som rådmannen er involvert i». Hesthamar viser i tillegg til at rådmannen har fått uttala seg i styremøta og at «fleire tema er teke opp undervegs i prosessen». Ifylgje henne har ho ikkje hatt høve til å gå inn i alle problemstillingar. Årsaka skal vera arbeidet med innsparingar.
Sakspapira til styremøtet som ho eventuelt skulle ha uttala seg om, kom seks dagar etter den vedtektsfesta fristen på 14 dagar før møtet.
