— Må ha fokus på Øystese som destinasjon

Stortingspolitikar Kjersti Toppe (Sp) og ordførar i Kvinnherad, Hans Inge Myrvold (Sp), som er høvesvis 1.- og 3.-kandidat på vallista i gamle Hordaland, vitja mellom anna Hardangerfjord Hotel og Helse i Hardanger då dei var innom Kvam torsdag.

På hotellet kunne direktør Tanja Borge fortelja om ei utfordrande tid etter at hotellet kom i drift 2. mars 2020. Sjølv om fellesferien har vore travel, er han heller unntaket i perioden med koronatiltak.

Halvparten frå mat

Gjennom nedstengingar og reiserestriksjonar har lokale kundar redda drifta ved å nytta restauranten Glime aktivt, fortel Borge. Julebordsesongen gjekk til dømes over all forventing.

At store delar av inntektene kjem frå restauranten, er likevel ei utfordring, fortel Borge. Sjølv om kring halve omsetninga kjem frå restaurantdrifta, sit ein att med mykje mindre etter skatt samanlikna med inntektene frå resten av hotelldrifta.

— Me har mange gjester i restauranten, men det er vanskeleg å tena pengar på det når ein må betala så mykje skatt. Det kostar langt meir å driva ein ordentleg restaurant enn ein kiosk på eit hjørne. Det kjennest urettferdig at McDonalds slepp unna med halv skatt, medan me som serverer ordentleg lokalmat med lokale råvarer og mest mogleg lokale tilsette, har vanskeleg for å tena pengar på maten, seier ho.

Lokal arbeidskraft

At mange lokale arbeider på hotellet, fall i god jord hjå Toppe. To lokale har mellom anna plass som kokkelærling, og mange arbeider som servitørar. Borge ønskjer at turistar som kjem til hotellet, skal treffa tilsette som kjenner området godt.

— I fjor hadde me ein god del lokale servitørar. Me må tydelegvis ha behandla dei godt, for i år fekk me endå fleire søknader, seier ho.

Toppe er oppteken av at lokal ungdom skal kunna få jobb og lærlingplass.

— For faget er det ei svakheit om ein ikkje får sommarjobb i bransjen. Dersom alle jobbane vert gjevne til utanlandske servitørar og kokkar, får ein ikkje kjennskap til og kunnskap om yrka. Dette handlar om langsiktig rekruttering. Når me snakkar så fint om reiseliv på Stortinget, må det også vera ei næring som ungdomen ynskjer seg inn i.

Vil lyfta Øystese

— Når eg fortel folk at eg har byrja jobba i Øystese, svarar dei gjerne at der har dei køyrt forbi. Me vil at dei ikkje berre skal køyra forbi, men at dei skal stoppa her. Då må dei skjøna at det er mykje kjekt her, seier Borge.

Hotellet har difor fokus på å framheva Øystese som reisedestinasjon. For å få til det, samarbeider dei med ulike aktørar i området. For gjestene fungerer hotellet også litt som turistinformasjon.

— Øystese har mykje å by på, og me prøver å informera om alt som er av opplevingar i området til gjestene.

Borge konstaterer ei positiv utvikling i Øystese.

— Det skjer mykje her på opplevingsfronten som gjer at Øystese vert ein spanande plass å verta verande over tid. Alle er så framoverlente, og det er ei skikkeleg dugnadsånd her. Alle har så lyst til å få det til, og eg har tru på at me skal klara det. Eg er stolt over det me har vorte og det me held på å verta.

Gjennom avtalen med Helse i Hardanger AS har hotellet godt grunnlag for heilårsdrift, fortel Borge. Helsegjestene bur på Hardangerfjord Hotel i vekedagar gjennom året, utanom midt på sommaren. Det passar godt med turiststraumen som kjem då, fortel Borge.

Teikn på gode helseresultat

Sp-politikarane fekk vitja nettopp Helse i Hardanger, der dei fekk omvising og oppdatering om arbeidet. Assisterande dagleg leiar Sissel Aase Børve og styreleiar Stener Kvinnsland melde om teikn på gode resultat frå arbeidet så langt. Gjennom pasientane sine tilbakemeldingar etter opphald samlar ein data for å vurdera effekten av dei tverrfaglege helsetilboda.

— Alt tyder på at forbruket av andre helsetenester går ned etter at dei har vore hjå oss, samstundes som funksjonsnivået går opp. Det ser altså ut som om folk opplever at dei har betre kvardagar, i tillegg til at ein sparar mykje Nav-midlar og bruk av helsetenester. Det var dei tre hovudmåla me hadde, og det ser ut til at dei vert nådde, seier Aase Børve.

Kvinnsland fortel mellom anna at gjennomsnittsalderen på pasientane med angst- og depresjonslidingar er lågare enn 40 år. Desse har i gjennomsnitt vore sjuke i 13 år.

— Og no ser det ut til at meir enn halvparten av dei er tilbake i arbeid, seier styreleiaren.

Håpar på ordning

Kvinnsland er oppteken av at Helse i Hardanger ikkje må gå i gløymeboka til politikarane etter at dei har vore innom.

— Det viktigaste er at de som politikarar ikkje må gløyma oss.

— Det skal me ikkje, lovar Hans Inge Myrvold.

— Det ville vore så synd om ikkje dette prosjektet verkeleg fekk moglegheita til å verta testa i løpet av ein periode på tre til fem år. Då kunne ein verkeleg fått fram resultata.

Det økonomiske kan likevel setja ein stoppar for det. Så langt er det fyrst og fremst stønad frå Trond Mohn og Innovasjon Noreg som har gjeve inntekter.

— Me har skrapa saman 30 millionar for å driva ut 2021, men då er pengesekken tom. Sjølv om Helse Bergen har forplikta seg til å vera med på å skaffa pengane, er det like fullt eit problem korleis dei skal skaffast om det ikkje etter kvart kjem på plass ei refusjonsordning, fortel Kvinnsland.

— Det er ei klar bestilling, Kjersti Toppe.

På rundtur

Før dei kom til Øystese, var Sp-kandidatane innom bonde Peder Nernæs på Mundheim og Kvam rådhus. I sistnemnde fekk dei ei omvising i og orientering om satsinga på Kvam familie- og læringssenter, der heradet arbeider for å ta tverrfagleg og heilskapleg ansvar for oppveksten til borna. Satsinga — ikkje minst utgangspunktet «barnet er ikkje vanskeleg, det har det vanskeleg» — hausta ros frå gjestene.

— Tankane bak KFL er veldig rette. Oppvekstfeltet har vore for sektorprega. Kvam er komen langt. Mange kommunar har vilje, men ikkje evne til å gjera noko med dette. Samhandling internt må kommunen sjølv ta ansvar for, seier Toppe, som meiner kvemmingane er langt framme på fleire tenesteområde.

Rådmannen og oppvekstsjef Astrid-Anett Steine nytta høvet til å framheva mellom anna at barne- og ungdomspsykiatriske tenester (BUP), som ligg under helseføretaka, er vanskeleg tilgjengelege og at rekruttering av fagfolk vert stadig meir utfordrande, parallelt med at kommunane får tilført nye oppgåver.

Toppe meiner staten har ein tendens til å spara pengar ved å trekkja seg tilbake der kommunane gjer ein «for god jobb».

— Den statlege sentraliseringa må stoppa. Kommunane kjem i skvis. Innbyggjarane treng berre hjelp, og for dei er det det same kvar ho kjem frå, seier Toppe.

Etter rådhusbesøket tok gjestene seg tid til ei lita, annonsert økt under Sp-fana på torgplassen i Norheimsund, der dei i hovudsak møtte partifellar.

Reknar med kamp

Sp er i medvind i meiningsmålingane. Sjølv om legeutdanna Toppe, som har tre periodar på tinget bak seg, er sjølvutnemnd pessimist, reknar ho med at både ho og Nils T. Bjørke vil få fast plass dei neste fire åra – vel å merka om det ikkje skjer noko heilt spesielt i valkampen.

Kvinnhering Hans Inge Myrvold reknar med at det kjem til å verta kamp om hans mogelege posisjon på Stortinget, truleg med Frp, SV og kanskje Ap. Han bør med andre ord syta for å ha ei god framtoning når han møter veljarane den neste månaden. Sjølv om han er ordførar i heimkommunen, reknar han med å vera mykje på farten til valet. Han seier at han prioriterer møte med vanlege folk.

— Det er viktig fordi det fortel oss kvar skoen trykkjer. Det å få snakka med innbyggjarar og lytta til kommunar og næringslivet vil eg bruka mykje tid på, og minst mogeleg tid i Oslo.

Sjølv har han budd i fleire år i Kvam og har born som går på skule her. Han meiner såleis å kjenna utfordringane til kommunen litt ekstra godt.

— Kva kan du tilføra Stortinget for vår region?

— Kvam ligg tett på Bergen, må vera ein pådrivar for å få med seg resten av Hardanger og kan vera ein premissleverandør og motor i samhandlinga mellom Bjørnafjorden, Kvinnherad og Ullensvang. Eg kjem til å utfordra Kvam til å ta på seg ei større kappe for å skapa, for eg har verkeleg tru på omlandet her når det gjeld til dømes innovasjon og kraft. Me treng ei regjering som torer å satsa å distrikta og lèt næringslivet satsa der sjølv om det kan vera tungvint. Kvam er i ein unik posisjon til å vera hærførar, og er ein av få kommunar i Hardanger som har hatt folketalsvekst.

Dei høgast rangerte lokale kandidatane på Sp-lista er Jostein Ljones frå Kvam på 9.-plass og Lajla-Margrethe Lindskog-Lund frå Ullensvang på 10.-plass. Valdagen er 13. september.