La ned grunnsteinen for inkubatoren

Ænes Inkubator skal ta laksen heile vegen frå egg til smolt som er klar for livet i fjorden. Kapasiteten er på 3,6 millionar egg inn på ein gong, før fisken steg for steg endar i ein livleg laks i ein storleik mellom 200 og 500 gram – kanskje større, alt etter kor langt inn i framtida ein skal kika.

I starten er det førstnemnde storleik ein byrjar med. I enden av produksjonslina har selskapa lov til å ta ut 3.000 tonn laks. I praksis betyr det 1.000 tonn fisk til kvar av eigarane Lingalaks, Eide Fjordbruk og Tombre-gruppa.

Dette er fisk som i fjorden skal veksa seg frå dei nemnde storleikane til over fem kilo tung fisk.

– Viktigaste råvara vår

Arbeidet med inkubatoren går langt tilbake og er utan tvil eit stort lyft for eigarane.

– Det er den aller største enkeltinvesteringa me har gjort, seier Lingalaks-leiar og -eigar Erlend Haugarvoll.

– Dette er eit viktig prosjekt for oss, for det handlar om den viktigaste råvara vår når me held på med fisk. Har me ikkje smolt, har me ingenting anna. Dette er føresetnaden for drifta og for at me skal ha noko som skal fôrast opp til å verta fisk me kan selja. Her skal me sikra kvaliteten på råvara, seier Haugarvoll.

Fisken skal sidan flyttast til lokalitetar i Hardangerfjorden, Sunnhordland og Nordhordland.

– Me har halde på med dette prosjektet sidan 2014, og brukte faktisk nokre år før det på å finna rette plassen. Fleire føresetnader må vera på plass. Ein må ha vatn tilgjengeleg, nærleik til sjø og næringsareal. Det gjekk tre–fire år til å regulera arealet og få godkjenningar, og lang tid med prosjektering. Det kjem til å gå eitt år til før anlegget leverer fisk, så ein ser her på eit løp på over ni år totalt, oppsummer Haugarvoll, som styrer konsernet som leverer 11.000–12.000 tonn laks i året.

Kortar ned tida i sjøen

Håkon Tombre styrer Tombre-gruppa. Dei har årestad i Hålandsdalen, men ekspanderte til Kvam, og har mellom anna lokalitet på Varaldsøy.

– Me vart tilbodne å kjøpa oss inn i anlegget i 2019. Det var naturleg for oss å inngå samarbeid med dei andre eigarane, som er selskap me har jobba lenge med. Me har mellom anna drive slakteri i Strandebarm saman med Lingalaks sidan 1987, påpeiker eigar og gründer Håkon Tombre.

Han melder at dei vart både smigra og glade av å bli spurde om å vera med.

– Sjølvsagt rekna me på det, og me føler oss trygge på å gå inn i prosjektet. Å få større smolt vil korta driftsfasen i sjøen og på lang sikt gjera oss meir berekraftige. Kortare tid i sjøen fører til kortare eksponering for lakselus. Ved å gå inn her gjer me eit grep på setjefisken, og får kvalitetssmolt herifrå, som vonleg gjev oss sterkare og friskare fisk i sjøen, seier Tombre.

Smolt på 200 gram er lett oppnåeleg her, seier eigarane. Ynskedraumen er smolt på mellom 500 og 750 gram, sjølv om dei ikkje trur dei får slike dei første to åra.

La ned kapsel

Sjølv om arbeidet med Ænes Inkubator har gått føre seg lenge, var det først på fredag at grunnsteinen vart lagd ned.

– Me legg ned grunnsteinen ved vassinntaket, for elva og vatnet representerer den viktigaste ressursen me har, sa dagleg leiar Jan Gunnar Strand ved Ænes Inkubator.

Grunnsteinen var ein tidskapsel, eit skrin fylt med mellom anna dagsferske aviser, myntar, bøker og ein minnepinne med ulik informasjon om oppdrett.

– Når dette skrinet vert opna om kanskje nokre hundre år, så vil det vera eit tidsvitne om vår tid, sa Strand.

Ringverknader

Til stades var representantar for dei tre eigarane, tilsette og mange som er i sving med å byggja ferdig klekkeriet. I alt var 70–80 til stades.

Kvinnheradordførar Hilde Enstad og tidlegare ordførar Hans Inge Myrvold la ned grunnsteinen. Enstad sa at det er fantastisk for Kvinnherad at Ænes er vald som heim for inkubatoren.

– Det er stort for ein kommune at noko med så store ringverknader som Ænes Inkubator kjem hit, sa Enstad.