— Kvifor sleit Hardangerbadet når andre ikkje gjorde det?

«Ein kunne høyra ei knappenål falla.» Kanskje hadde det noko å gjera med at ventilasjonsanlegget i rådhuset skal ha vore ute av drift. I alle fall kunne uttrykket høva i minutta før formannskapet gav seg i kast med Hardangerbadet-saka onsdag. Det var eit alvorstungt organ som drøfta korleis ein skal løysa eit driftsunderskot på 3,5 millionar kroner i det aller fyrste driftsåret til det nye badeanlegget i Øystese.

— Det er ikkje til å leggja skjul på at ein kjenner på ansvaret, sa Hans Arne Børsheim (KrF), som representerer eitt av dei tre partia — KrF, H og Sp — som 12. desember 2017 ivra mest for kommunal deltaking i prosjektet i Øystese.

— Me er i ein situasjon me ikkje hadde ynskt å vera i, sa Jostein Ljones (Sp).

— Held ikkje mål

Medan særleg Sp er overtydd om at covid-19 bør få mesteparten av skulda for det elendige resultatet i fjor, er fleire andre parti meir i tvil. Aller mest tvilande er Frp, som røysta mot kommunal deltaking i 2017.

Varaordførar Frode Nygård (Frp) sa i formannskapsmøtet onsdag at pandemien er «overkommunisert» som årsak til dei økonomiske utfordringane. Resonnementet held ikkje mål, meiner han.

— Noko anna ligg til grunn for at ein har ein relativt dramatisk situasjon, sa han.

Han hevda at korkje Lustrabadet, Vossabadet eller Osbadet har hatt dei same økonomiske utfordringane som anlegget i Kvam, men til liks med HB har vore stengde og levd med restriksjonar. Dei tre anlegga har stadfesta anten til HF eller til styret i dei kommunale føretaka at dei ser ut til å ha gått i balanse eller betre i 2020.

Dessutan peika Nygård på at HB etter dei to fyrste «knallmånadene» kom til Kvam herad med ynske om meir kommunal stønad, før pandemien var på norske lepper. Han ville difor vita korleis ein kan konkludera med at pandemien bør få den tvilsame æra.

— Hadde livets rett

Jostein Ljones (Sp) viste til at dei nemnde anlegga i stor grad er finansierte med offentlege tilskot, og sa at dei difor ikkje er like avhengige av kommersielle inntekter som HB. HB, derimot, er eit utruleg billeg bad for Kvam herad, sa han, og framheva pandemien som hovudårsaka til pengeproblema.

— Me såg at anlegget hadde livets rett før pandemien. Sp har stor tru på at anlegget kan bli det det var meint å vera, eit attraktivt tilbod til turistar og lokale og eit godt anlegg for Kvam, sa Ljones.

Ordførar Torgeir Næss (Ap) konstaterte at ein aldri vil få vita eksakt kor mykje av skulda pandemien må ta, men slo fast at den uvissa må dei folkevalde leva med.

— At han har ført til vesentleg lågare besøkstal, ser eg på som sikkert. Ville HB gått i minus utan pandemien? Kanskje. Me veit ikkje kor mykje. Det er hypotetisk, sa han.

Næss har tru på at faktorar som halvering av bompengar, marknaden i hyttefelta på Kvamskogen, full drift av Hardangerfjord Hotel og Helse i Hardanger kan gje mykje betre inntening.

Hans Arne Børsheim meiner det er rett å sjå meir framover enn bakover. Det er uansett utfordrande å finna tråden i det som var føresetnadene i 2017 og utviklinga seinare, slo han fast.

— Me er ferdige med historia. Det er ingen tvil om at HB, Helse i Hardanger, hotellet, Øystese, Kvam og Hardanger har fått eit lyft. Ingen trekkjer det i tvil. Utfordringa er driftsmodellen, sa Nygård.

Alternativa er verre

Innstillinga frå Kvammabadet KF, som orienterte om saka før debatten, vart tilrådd til heradsstyremøtet tysdag 23. mars. Ho inneber at Kvam herad yter eit tilskot på 1,5 millionar kroner i eit «spleiselag» der dei andre ytarane er kausjonistane og eigarane av HF. Er ikkje dei andre med, er ikkje heradet med, ifylgje framlegget.

HB ligg ikkje an til å få gjennomslag for sitt ynske om å få tilskot for både 2020 og 2021, mellom anna av di det er uvisst om ytingane vil vera i strid med reglane for offentleg stønad til private føretak.

I debatten vart det framheva av fleire at alternativa til å støtta HB er dårlege og dyrare. Heradet risikerer mellom anna å måtta betala tilbake store summar til staten om ein ikkje held anlegget ope.

Kvar det kommunale tilskotet skal hentast frå, er uvisst. Det må ein koma tilbake til i 1. tertialrapport, opplyste rådmann Anita Hesthamar. Verknaden vert den same uansett kva fond ein hentar pengane frå, påpeika ho.

Vil ha plan for lønsemd

Frp ville redusera løyvinga til 1 million kroner, noko berre H støtta. Partiet føreslo i tillegg å krevja ein plan som viser tilstrekkeleg likviditet og drift i balanse i 2021. Etter innspel frå KrF vart framlegget justert til at kravet gjeld for driftsåret 2022. Sp vart åleine om å meina at ein slik plan ikkje trengst.

Jostein Ljones (Sp) sa at ein slik plan kan lagast på kort tid dersom HB berre legg inn eit auka kommunalt tilskot i budsjettet.

— Om oppfatninga til Hardangerbadet er lik, er me ved kjernen av problemet, kommenterte Børsheim.

Ljones avviste at utsegna uttrykkjer hans syn på saka.

— Det er berre eit mogeleg scenario, sa Ljones.

Han opplyste likevel at Sp er villig til å vurdera å bruka meir pengar for å sikra HB.

Vil fylgja betre med

Ap lanserte eit framlegg om å krevja at HB annankvar månad må leggja fram oversyn for Kvam herad som viser utviklinga i besøkstal og perioderekneskap. Alle parti støtta dette.

— Det er rimeleg at me fylgjer med på korleis det utviklar seg når me gjev direkte driftsstønad, sa Næss.

Kari Mostad (MDG) meiner kommunikasjonen med HB om økonomi har vore ugunstig, og at gjennomsiktige prosessar vil unngå at selskapet sår fleire negative kjensler.

— Ein del av det politiske miljøet kjenner seg lurt. Då er openheit viktig, sa ho.

Ho påpeika at HB har fått kring 850.000 kroner i statleg koronakompensasjon for tap i 2020.

Håpar på betre dialog

Fleire påpeika at dialogen med eigarane av HB må verta monaleg betre for i fellesskap å oppnå sunn drift. HB treng å styrkja omdømet, fastslo Ljones. Nygård meiner det er svært skadeleg for verksemda at dei økonomiske utfordringane dukkar opp igjen og igjen og krev mykje merksemd.

— Det må me gjera noko med, sa han.

Nygård spurde Kvammabadet om det har vore dialog med eigarane av HB om framlegget i saka. Styreleiar Bjørn Frode Skaar opplyser at føretaket primært har hatt dialog med dagleg leiar Martin Vik i HB, som i tillegg er dagleg leiar i den største eigaren, men at også andre representantar for eigaren har delteke i dialogen.

Heller ikkje har føretaket vore i kontakt med kausjonistane, som altså truleg må betala for å ikkje spolera det kommunale tilskotet. I staden har ein valt å stola på signala HB har formidla på vegner av kausjonistane.

Ein kunne ha gjort det annleis og lagt ei løysing fram for godkjenning hjå eigarane, men det ville uansett ikkje ha endra dei økonomiske realitetane, påpeika styreleiaren.