Kritiske til kjøp av båt: – Må tenkja på å spara

30. oktober 2023 signerte Kvam herad kontrakt med den svenske båtleverandøren Kampetorp Marin & Fritid (KMF) om kjøp av ny båt til Kvam brann og redning. Ifylgje kontrakten skulle båten ha vore på plass seinast 22. juli.

Den svenske leverandøren melde sjølv at båten ville vera klar i månadsskiftet april–mai. Men eit stykke ut i desember ligg båten framleis i Sverige.

Kjøpte kurs for ein halv million

Fleire grunnar

Simon Niklasson, dagleg leiar i KMF, har sidan i vår gjeve Kvam herad fleire forklaringar på seinkinga.

• Dødsfall på verkstaden

• Seinka levering av båtdelar

• Mangel på kapasitet

• Selskapet gjekk i starten av året over frå å kjøpa båtskroget frå Kina til å kjøpa frå Ungarn

Ein annan grunn til at båten til kvemmingane er seinka, er ifylgje KMF at svenskane skulle levera ein annan båt til Vestfold interkommunale brannvesen i Tønsberg.

Brannsjef Jan Helge Kaiser seier at kommunen fekk den nye båten i november. Då var han 14 månadar seinka.

– Me måtte etter kvart vera litt «harde i klypa», seier Kaiser.

Forklaringane frå KMF meiner rådmann Anita Hesthamar i Kvam kvalifiserer til såkalla force majeure, det vil seia uføresette omstende som leverandøren ikkje rår med. Kvam herad har ikkje gått årsakene etter i saumane.

– Leverandøren har oppgjeve årsaker som ligg utanfor hans kontroll, som globale utfordringar knytte til forsyningskjeder og materialtilgang, og dette har blitt tolka som force majeure i kontraktsmessig forstand. Me vurderte at desse årsakene var i tråd med definisjonen av force majeure i kontrakten, og at dei forklara seinkinga på ein tilfredsstillande måte, skriv rådmannen til HF.

Kunne ha fått dagmulkt

Grunngjevinga frå leverandøren kjem fram av ein omfattande e-postkorrespondanse mellom Niklasson og brannsjef Torleif Ones i Kvam herad. Brevvekslinga frå det siste året vart journalført fyrst 26. november, etter at HF bad om innsyn i kontakten mellom partane. Årsaka til den manglande dokumentasjonen undervegs i saksgangen er ein «rutinefeil», ifylgje Ones.

Gjennom året har Ones etterlyst status i leveransen ei rekkje gonger. Han har også truga med å krevja dagbøter. Ifylgje kontrakten kan Kvam herad krevja daglege bøter på 2.000 kroner om båten vert for seint levert.

Det vil seia at heradet totalt kunne ha kravd inn 282.000 kroner i bøter til og med 9. desember. Men den mogelegheita har ikkje Kvam herad nytta.

– Kvifor ikkje?

– Me vurderte at det ikkje ville vera den mest føremålstenlege løysinga for å få resultatet me ynskte. Me valde i staden å fokusera på dialog og samarbeid for å løysa utfordringane på ein konstruktiv måte, seier Ones.

KMF meiner på si side at selskapet hadde avtala ein ny leveringsdato med Kvam herad via telefon, og at heradet difor ikkje kunne ha innført dagbøter.

– Det har vore ein del endringar i prosessen som har gjort at ein har valt å tilpassa seg situasjonen for å få levert båten. Fordelane blei vurderte til å vera større enn ulempene, svarar Ones.

Ny avtala leveringsdato for båten er i mars, ifylgje brannsjefen.

Opplyste ikkje om det

Kvam herad slit med økonomien, og fleire kutt er føreslegne i 2025-budsjettet og økonomiplanen. I den samanhengen har fleire parti sett spørjeteikn ved kjøpet av båten til 2,7 millionar kroner.

Før budsjettmøtet i formannskapet 27. november fekk rådmannen spørsmål frå Frp om det er mogeleg å heva kjøpet. Ho svara skriftleg at leveransen ikkje er langt unna, og at heradet kan måtta betala ein vesentleg del av prisen om ein kansellerer handelen.

Om heradet ynskjer å sjå meir på mogelegheita for å avbestilla båten, vil det truleg vera naudsynt med ressursar til juridiske vurderingar, heiter det i svaret.

Men kontrakten seier at seinking på meir enn to veker er eit kontraktsbrot, og at kjøpar då kan krevja å heva kjøpet.

– Kvifor opplyste du ikkje om det i svaret ditt til politikarane?

– Me vurderte at det ikkje var naudsynt, ettersom dialogen med leverandøren primært var retta mot å oppnå løysingar som sikra levering, seier Hesthamar.

Vil droppa det

I formannskapet 27. november føreslo H å selja båten, allereie før han er komen, og heller kjøpa ein mindre båt og tilhengar til 300.000 kroner. Gruppeleiar Arne Sandven (H) meiner at brannbåten ikkje er naudsynt.

– Me må spara pengar, og eg kan heller ikkje sjå at det har blitt gjort ei risikovurdering som tilseier at me treng båten.

Sp føreslo i formannskapsmøtet å avlysa båtkjøpet.

– I den situasjonen me er i no, må me tenkja på lure løysingar for å spara, seier gruppeleiar Gjermund Stuve (Sp).

Båtkjøpet, i tillegg til ymse andre investeringar til Kvam brann og redning, vart handsama i juni 2023. Bakgrunnen var ei ny forskrift om organisering, bemanning og utrusting av brann- og redningstenesta og ein tilhøyrande risikoanalyse.

Sp føreslo den gongen å utsetja saka, greia behova betre ut og handsama dei som del av budsjettet for 2024. Framlegget vart avvist av fleirtalskoalisjonen. Investeringane, inkludert båtkjøpet, vart sidan samrøystes vedtekne.

Prøver igjen

No kjem H og Sp truleg til å fremja eit nytt forslag om anten å heva kjøpet eller å selja båten i budsjettdebatten i heradsstyret 12. desember, opplyser Sandven og Stuve.

Dei to politikarane reagerer også på at Kvam herad ikkje har kravd dagbøter av leverandøren som fylgje av sein levering.

– Slik eg tolkar Hesthamar sin argumentasjon, ser det ut til at heradet har ynskt å få båten på plass så fort som råd, slik at det ville vera for seint å kansellera kjøpet, seier Sandven.

Rådmannen påpeikar at administrasjonen arbeider ut frå eit gjeldande politisk vedtak om å kjøpa ein båt til brann og redning.

– Og rådmannen si oppgåve er å handsama situasjonen på best mogeleg måte for å oppfylla vedtaket. I det ligg også vurderingar av om det er føremålstenleg å nytta grep som dagmulkt, skriv Hesthamar i ein e-post til HF.

Argumenterer mot leige

Kvifor trengst ein ny båt til ei teneste som har klara seg utan i mange år? Brannsjef Ones viser til at brannvesenet i Kvam sidan 2021 har hatt fire hendingar knytte til sjøredning, og åtte knytte til akutt ureining i sjø.

I tillegg kan den nye båten brukast til å fjerna gjenstandar frå fjorden og til å frakta personell i akutte situasjonar, seier Ones.

Hesthamar viser til risikovurderinga som blei utarbeidd før investeringsvedtaket i juni 2023. Denne seier at brannvesenet i Kvam yter tenester i eit område med risiko for hendingar på sjø og vassdrag.

– Dette er dokumentert som høg risiko, og ei rask, dedikert beredskapseining er avgjerande for å handtera desse situasjonane effektivt, seier Hesthamar.

Båten er designa på oppdrag frå Kvam herad, og kjem til ha fleire spesialtilpassingar. Mellom dei er vasskanon, slepestong og baugpropell.

Ones meiner at eigen båt av fleire grunnar er eit betre alternativ enn å leiga båt:

• Raskare responstid

• Lettare tilgang

• Spesialisert utstyr

• Betre trening og tryggleik for mannskap