– Kjende det rista i heila huset

Per Ragnar Kjepso (88) vakna om morgonen av det han trudde var eit jordskjelv. Syster hans, Karin Margrethe Ebersbach Kjepso (81), som bur litt nedom huset til Per Ragnar, korkje høyrde eller kjende skredet i slutten av januar. Men seinare utpå morgonparten vart ho ståande og måpa då ho kikka gjennom vindauga på kva som hadde hendt.

– Eg trudde ikkje mine eigne auge.

Dei einaste fastbuande på den veglause garden, Per Ragnar og Karin, visste at skredet kunne koma ein eller annan gong. Dei har begge budd på Kjepso meir eller mindre heile livet, og har fylgt nøye med på dei ruvande fjellveggane.

Båe er tekne

Partiet som rasa ned, var ei av to søyleliknande steinblokker, som sannsynlegvis har flytta seg litt og litt i mange år. Skredet enda opp med å røysa vekk alt av skog, både den gamle buførevegen og stølsvegen til Kjepsostølen. Men stigane som står oppetter fjellsida, er ikkje råka.

– Det gjekk to vegar til stølen, og begge er tekne av skredet. Buførevegen er nok rasa vekk for godt, seier Per Ragnar.

Stiane har vore der så lenge han kan hugsa, men no er berre ei stor steinrøys att, kanskje 100 meter i breidda. Han meiner det kan verta lenge til nokon kan gå der igjen. Om somrane er det mykje trafikk opp og ned stølsvegen, men i år må turgåarane kanskje finna seg ein annan veg til fjells. Per Ragnar er usikker på om det i heile teke kan lagast ny veg der. Det er dessutan fare for at meir kan koma, då den andre steinsøyla framleis står att i fjellveggen.

Stølsvegen gjekk tidlegare òg over parti med urer og ulendt terreng.

– Det har gått litt ras der før, men ikkje på denne storleiken, fortel Per Ragnar.

Ei gamal slåttemark lenger innom garden er no heilt dekt av stein. Sjølve skredet ligg ikkje meir enn 200 meter i luftline frå tunet. Korkje Karin eller Per Ragnar trur at eit eventuelt nytt skred kan koma heilt til husa deira, så dei uroar seg ikkje og søv trygt.

Store mengder

Ifylgje eit notat frå geolog Håvard Fremgaard Fiksen i Vestland fylkeskommune losna grovt rekna kring 1.500 kubikkmeter med bergmassar i ein 80–100 meter høg bergvegg kring 500 meter over havet den morgonen. Skredmassane tok med seg andre massar lenger nede, slik at det samla volumet truleg vart nokre tusen kubikkmeter. Fiksen stadfestar estimatet frå Per Ragnar Kjepso: Skredløpet er kring 100 meter breitt.

Truleg hamna kring 600–700 kubikkmeter med hovudsakleg grove bergblokker i vegen. Den største blokka var kring 70 kubikkmeter stor. Fleire bergblokker som ligg att lenger oppe i skredløpet, er fleire titals kubikkmeter store. Spor i tretoppar- og stammer i skredområdet vitnar om ein del flogstein på inntil nokre titals kilo. Ein mindre flogstein råka veggen på eit bustadhus ved Floten, og familien evakuerte.

Staden der skredmassane trefte vegen, ligg mellom to kjende skredpunkt. Ved desse er det registrert steinsprang og isnedfall, men ikkje så store hendingar som skredet i januar. Og området der skredet gjekk i januar, har ikkje vore markert som skredpunkt.

I losneområdet finst enno eit bergvolum på truleg minst tusen kubikkmeter med uviss stabilitet, pluss eit overheng. Fiksen reknar ikkje med at massane losnar med det fyrste, men ottast at stabiliteten kan minka over tid. Ein årleg inspeksjon med drone kan difor vera fornuftig, meiner han.

I samband med rydding av fylkesvegen vart det på oppsida av vegen laga eit lite «basseng» av grove skredblokker. Her kan mindre steinar som fell, fangast opp.

Det gjekk vel fire døger før vegen vart delvis opna med lysregulering, og nokre dagar til før han var open for fri ferdsle, etter skredet.