— Ikkje alt utstyret me skal bruka, er utvikla enno

Torsdag 10. juni var det «kjølstrekking» for Fjellstrand sitt nye prosjekt, «Medstraum», ein heilelektrisk snøggbåt med marsjfart på 23 knop. Båten skal romma 147 passasjerar, og vil etter planen verta ferdig i 2022.

Tradisjonelt sett er «kjølstrekking» når ein legg kjølstokken i ein trebåt, men i dag vert det nytta som symbol på at produksjonen er i gang. Markeringa 10. juni var ei digital sending frå verftet. Også samferdselsminister Knut Arild Hareide (KrF) deltok.

— Det vert skrive eit stykke industrihistorie. Framtida ser lys ut, sa Hareide.

Fann eigna testrute

— Me har leita etter ei rute som høver til prosjektet. Rogaland fylkeskommune og mobilitetsselskapet Kolumbus kom til slutt opp med ei rute. Ruta kan dei operera på 23 knop, og den høver svært godt som demoprosjekt, seier Edmund Tolo.

Han er salssjef i Fjellstrand AS og har ansvar for forsking og utvikling. Han seier det er vanskeleg med eit pilotprosjekt for eit reiarlag.

— Reiarlaget kan ikkje ha ein båt utan ein sluttkunde. Sluttkunden i dette tilfellet vert fylkeskommunane som lyser ut ferjedrift og snøggbåtar, fortel han.

Snøggbåten skal leverast til Rogaland i mars neste år. Då skal den køyrast i lag med eit ladeanlegg i Stavanger, før den er klar for prøvedrift. Testruta går til Byøyene og Hommersåk i Rogaland.

Held kompetansen oppe

Også båtverftet Brødrene Aa i Hyen i Nordfjord har bygd elektriske båtar. Ein av båtane, «Rygerelektra», vart lansert som verdas fyrste snøggbåt, men toppfarten vart sidan justert ned til 19,9 knop. Den er også bygd etter eit anna regelverk og vert difor ikkje rekna som snøggbåt, ifylgje Tolo.

«Medstraum» sin marsjfart på 23 knop gjer den såleis til verdas fyrste elektriske snøggbåt. Snøggbåt-kategorien gjev strengare krav til stabilitet, styrke og kollisjonssikring.

— Kva betyr eit prosjekt som dette for Fjellstrand?

— Det er veldig bra for oss. For det fyrste klarar me å halda oppe kompetansen på huset, fordi me har noko interessant å jobba med. Og så handlar det sjølvsagt om arbeidsplassar, seier Tolo.

No vert det bygd fleire ulike seksjonar rundt om på verftet, som til slutt skal saman til eitt.

— Vert alt bygd her?

— Nei, ein av partnarane i prosjektet, Leirvik AS, driv med aluminium på Stord og skal bygga overbygget. Så vert det frakta inn og sett i lag med skroget her. Små komponentar kjem frå heile verda, men sjølve produksjonen føregår berre i Noreg, seier Tolo.

Utfordringar

Også Fjellstrand har opplevd utfordringar i pandemien.

— No stig alle råvareprisane, men det opplever ein over heile verda. I den verste tida vart folk usikre og heldt igjen ein del kontraktar og avtalar. Det førte til nokre permitteringar i fjor, men alle er tilbake i arbeid no, seier Tolo.

I dag er det rundt 40 tilsette på Fjellstrand. Rundt 30 av dei er involverte i prosjektet med «Medstraum».

— Har de møtt andre utfordringar på vegen?

— Ja, me møter mange utfordringar. Hovudsakleg er det at ikkje alt av utstyr me skal bruka, er utvikla enno. På ferjene har me fått utvikla ein heil del, men på ei ferje er ikkje vekta like viktig. Nokre delar lyt ein laga med anna materiale, seier Tolo.

Batteriet har utvikla seg mykje dei siste åra, men det er annleis med båtbatteri enn med bilbatteri.

— Bilane akselererer og brukar motorkraft i ti sekund. Resten av tida ligg han på låg effekt. Eit båtbatteri køyrer med full gass og som i oppoverbakke heile tida. Det er altså ikkje dei same utfordringane når det gjeld kjøling og belastning, seier Tolo.

Sjølv om båten er mindre enn ferjer verftet har bygd tidlegare, treng den like stor effekt for å koma seg fram.

— I forhold til MF «Kommandøren» er «Medstraum» ein tredel av lengda, ein sjudel av arealet og ein 15-del av volumet i skroget. Det seier litt om utfordringa, seier Tolo.

Batteriet aleine veg 15 tonn.

Håp om fleire

No er det rundt 60 ferjer som anten er under bygging eller er leverte med batteri. MF «Ampere» går i dag mellom Lavik og Oppedal i Sognefjorden. MF «Kommandøren», som vart ferje nummer to frå Fjellstrand, går mellom Våge og Halhjem.

— Me hadde ynskt å byggja fleire ferjer, men utlysingane har vore slik at det vart for enkelt å kopiera. Då går ein til lågkostnadsland, seier Tolo.

— Er det håp om å få byggja fleire elektriske hurtigbåtar?

— Ja, me meiner å ha gjort ein god jobb på optimalisering av eit nytt fartøy. Dei neste åra vert det mange utlysingar på snøggbåtar, og me håpar sjølvsagt å få fleire fartøy ut av dette, seier Tolo.

Fjellstrand hadde i fjor eit underskot på fem millionar kroner.