«Hei! Eg er menneske! Du er menneske!»

I byrjinga av mai vart strategiplanen for integrering for 2020—2025 lagd fram for formannskapet i Kvam herad. Prosjektleiar Kristin Lundblad presenterte den 110 sider lange planen.

— Eg har tenkt heile vegen at eg er heldig som får lov til å gjera dette. Eg er veldig takknemleg, seier Lundblad.

Integrering er eit felt Lundblad er engasjert i og har jobba mykje med. I orienteringa til formannskapet 5. mai tok Lundblad også opp ordet integrering.

— Ordet integrering vert brukt om veldig mykje, og ofte utan å bli definert og avgrensa. Integrering vil gjerne slå ulikt ut på ulike livsområde. Sjølv om ein til dømes er godt integrert i arbeidslivet og klarar seg økonomisk, er det ikkje sikkert ein kjenner tilhøyrsle i kommunen og i Noreg, og er sosialt integrert, poengterte ho.

Ulik bagasje

I Kvam herad er 11,7 prosent av innbyggjarane innvandrarar. 52 forskjellige nasjonar er representerte. Som innvandrarar reknar ein flyktningar, arbeidsinnvandrarar og dei som er komne gjennom familiegjenforeining. Landsgjennomsnittet er 18,2 prosent.

— Kva er dei største utfordringane innvandrarar møter når dei kjem til Kvam?

— Det tenkjer eg er dei same som å koma til alle andre kommunar: Å skulla etablera seg i eit heilt nytt samfunn med heile livet sitt i bagasjen. Ein må læra seg å navigere i eit ukjent system, der andre forstår korkje språket ditt eller kulturen din, seier Lundblad.

Ho tykkjer det er viktig å hugsa på at me som er oppvaksne i Noreg, har brukt eit heilt liv på å sosialisera oss inn i det samfunnet me har her. For mange av dei som kjem hit frå andre land, er måten me har organisert samfunnet på, og mange av dei kulturelle kodane, ukjende. I integreringsarbeidet er det viktig å hugsa på at ting ikkje er sjølvsagde og at alt må forklarast.

Kombinasjonen av alt ein har i bagasjen og all den nye informasjonen som skal inn, er ikkje alltid enkel. Mange kjem òg med erfaringar og kompetanse som dei opplever ikkje lenger har relevans og same verdi, påpeikar Lundblad.

Ingen er like

Det er svært ulikt korleis og kvifor folk kjem til Noreg. Nokre er arbeidsinnvandrarar, både med og utan familie, medan andre har flykta for livet. Mange av innvandrarane har reist frå alt nært og kjært.

— Fyrste punkt er å anerkjenna oppbrotet og den reisa dei har vore gjennom, anten dei har forlate storfamilien sin i Polen eller flykta for livet frå andre land, seier Lundblad.

Det er Kvam herad sitt ansvar å leggja til rette for at innvandrarar skal få ein trygg og god integreringsprosess, men vellukka integrering krev også vilje og lyst frå innvandrarane, og velvilje frå menneska rundt.

— Og så lyt ein hugsa på at stort sett alle menneske ynskjer det same — å ha eit trygt liv og få kvardagen til å fungera, seier Lundblad.

I strategiplanen har prosjektgruppa sitert ein del innvandrarar som er intervjua. Ein ungdom som no bur i Kvam, fortalde i intervjurunden om reisa si frå heimlandet:

«Då me flykta til eit naboland var eg ni år. Eg måtte jobba då, for familien hadde ingen pengar. Me reiste tilbake til heimlandet og heimbyen vår i ein periode, men der var alle husa øydelagde, og me hadde ikkje mat. Eg såg mange døde overalt. Me budde der i eit halvt år før me flykta igjen. Då måtte me springa fordi nokre soldatar var etter oss. Me måtte springa langt. Då me var i båt over Middelhavet, så visste me ingenting om kva me skulle. Me visste ikkje om me kom til å koma til ein by eller ein skog. På vegen gjennom Europa tok me buss og gjekk. Me reiste gjennom ti land. Me visste ikkje kvar me skulle. Eg vart trøytt og sliten og sår i beina. Eg fekk sova litt på ryggen til pappa.»

— Språk er viktig

Arbeidsplassen er ein viktig arena for språkutvikling. Eit av ynska til Lundblad er at fleire arbeidsgjevarar torer å ta ein sjanse og vera med på dugnaden.

— Det er vanskeleg å nå arbeidsmarknaden om ein ikkje kan norsk. Språket er eit krav hjå dei fleste arbeidsgjevarar. Men ein lyt byrja ein plass, seier Lundblad.

Innvandrarar mellom 16 og 67 år har rett og plikt til 600 timar opplæring i norsk og samfunnskunnskap, dersom dei har opphaldsløyve som gjev grunnlag for permanent opphaldsløyve. Det gjeld også familiesameinte, og medlemer av barnefamiliar og einslege mindreårige med avgrensa opphaldsløyve, medan ein ventar på dokumentert identitet. Arbeidsinnvandrarar frå land utanfor EØS-/EFTA-området har plikt til å delta i 300 timar med opplæring i norsk og samfunnskunnskap.

Målet for opplæringa i norsk og samfunnskunnskap er at deltakarane skal verta gode nok i norsk til å bruka eller byggja vidare på kompetanse i utdanning, arbeid og samfunnsliv elles, står det på nettsidene til regjeringa.

«Hei! Eg er menneske!»

Å møta nokon med eit smil er eit godt utgangspunkt for vidare arbeid. At innvandrarane vert sette og anerkjende, er viktig for å kjenna tilhøyrsle. Nordmenn generelt er ikkje veldig flinke til å prata med framande på gata, påpeikar Lundblad.

— Som ein med afrikansk bakgrunn ein gong sa det: «Når me møter kvarandre i Afrika, så er det meir: Hei! Eg er menneske! Du er menneske! Derfor helsar me på kvarandre og snakkar saman» fortel Lundblad.

Og som ordførar Torgeir Næss sa i formannskapsmøtet etter at planen vart presentert:

— Me helsar jo ikkje på perifere folk på gata, men treffer me dei på fjellet, helsar me. Slikt er sanneleg ikkje enkelt for folk utanfrå å forstå.

Å ha menneske med andre erfaringar og annan kompetanse gjer lokalsamfunnet rikare, meiner Lundblad. Ho oppmodar alle kvemmingar om å vera meir frimodige og ta kontakt.

Kari Beate Mostad (MDG) tykkjer planen er eit veldig bra utgangspunkt for vidare arbeid, og framheva at innvandrarane har ei stemme i strategiplanen.

— Då høyrer me med ein gong at me er så like alle saman, seier Mostad.

— Våre idear om andre, fordommane våre, stemmer utruleg sjeldan. Som alltid elles i livet gjeld det å vera open og nysgjerrig — sjå og møt menneska rundt deg som dei er, på deira premissar! Det er nøkkelen til å koma eit steg vidare, både for fellesskapet og for eigen del, seier Lundblad.