– Har store problem med å rekruttera til barnehagar

Meldinga ho og barnehageleiar Ingunn Mo gav formannskapet onsdag, var av det litt dramatiske slaget:

• Barnehagane klarar ikkje å tilby plass til alle som søkjer.

• Det er vanskeleg å få tak i tilsette både med og utan utdanning.

• Tilsette, også slike som har arbeidd der lenge, forlèt barnehagesektoren for å prøva andre yrke.

Ifylgje Mo er ikkje utfordringa pengemangel, men mangel på folk ein kan bruka pengane på.

Slit med å fylgja opp

Heradsstyret vedtok i vinter å innføra løpande barnehageopptak med fire søknadsfristar i året, mot éin frist årleg tidlegare. Ifylgje Mo vil ikkje heradet vera i stand til å leva opp til vedtaket på grunn av dei store bemanningsutfordringane. Det løpande opptaket medfører at ein må skaffa tilsette etter kvart som behovet oppstår, påpeika ho.

Ho opplyste at ved den siste søknadsfristen 15. august var det 16 reelle søkjarar – éin trekte seg nemleg. Tre av dei fekk ikkje plass. Etter 15. august har åtte til søkt, men utan å få tilbod om plass. Nokre takka nei fordi dei får tilbod som ligg langt frå heimen.

Ifylgje Mo er alle barnehagane i Kvam fulle, men nokre har litt ledig areal som kunne vore nytta. I Tørvikbygd står ei heil avdeling ledig, men heradet har ikkje fått tak i folk til å ta henne i bruk.

Konsekvensane av stoda kan ifylgje barnehageleiaren verta til dømes reduserte opningstider, stengde avdelingar, auka sjukefråvær, dårlegare tilsyn med borna og at born må møta ukjende vaksne og vert utrygge.

– Det ein ganske krevjande situasjon, sa Mo.

– Kvifor byter dei jobb?

Mo opplyste at heradet gjennom eit prosjekt har granska årsakene til kvifor tilsette i barnehagane sluttar. Mellom tilbakemeldingane frå dei granska er dårleg grunnbemanning, vikarmangel, psykisk og fysisk krevjande arbeidstilhøve, lange, hektiske og stressande arbeidsdagar og høgt lydnivå. På den andre sida uttrykte mange i granskinga at dei trivst i jobben.

Mellom fylgjene av dei negative sidene er slitasje på personalet og auka sjukefråvær, i tillegg til at dei tilsette må ta på seg stort ansvar og vikarane får for dårleg opplæring, sa Mo.

Mange flyktningar har kome til Kvam i år. Éin familie har hatt trong for to barnehageplassar. Utfordringa er å kunna gje tilbod i nærmiljøet av der søkjarane bur. Ein kan ikkje alltid busetja folk der det er ledig barnehageplass, påpeika leiar for barnehage.

Rådmann Anita Hesthamar opplyste at sju førespurnader om busetjing er avviste på grunn av krav om barnehageplass.

Få takkar ja

Heradet søkjer kontinuerleg etter vikarar. Dei som melder seg, kan byrja med ein gong, opplyste Mo. I haust lyste heradet etter tilsette to gonger. For få takkar ja til jobben. Arbeidsløysa er for tida låg i Kvam, påpeika ho.

Målet i vår var å sleppa å tilsetja nye i haust, men det fungerte ikkje. Allereie i vår hadde ein fått bemanningsproblem, ifylgje Mo.

Ho har drøfta situasjonen og mogelege tiltak med HR-leiaren, oppvekstsjefen og tillitsvalde, og i barnehageregionen. Potensielle tiltak er desentralisert utdanning, gode ordningar for å gje tilsette høve til å ta vidareutdanning, fagprøvar for praksiskandidatar, tilbod om ti års ansiennitet til nytilsette, betre marknadsføring av utdanning, tilbod om læreplassar og stipend, og tilbod om deltidsarbeid i barnehagane til tilsette i helse og omsorg.

– Må ta grep

– Det vitnar ikkje mykje om ein kommune som har tenkt å verta fleire innbyggjarar viss me har slike utfordringar i barnehagesektoren. Då må me ta grep, sa varaordførar Frode Nygård (Frp), som vonar det kjem framlegg om tiltak i det komande budsjettet.

Jostein Ljones (Sp) påpeika at tanken bak fire opptak i året var å gjera Kvam meir attraktiv og auka tilflyttinga. Han meiner konfliktnivået og streikane i skule og barnehage ikkje gjev eit positivt bilete av oppvekstsektoren. Det er viktig å selja yrket som meir attraktivt, meiner han.

– Det er bekymringsverdig at ein del av desse jobbane ikkje står fram som attraktive, noko eg trur dei er om ein tek med alt som er rundt det å vera offentleg tilsett og ha ein trygg arbeidsplass, sa Ljones.

Kari Mostad (MDG) påpeika paradokset i at Kvam har nye eller oppgraderte barnehagar, men slit med å få tak i folk til å fylla dei.

– Ikkje berre her

Rådmann Anita Hesthamar framheva at bemanningssituasjonen ikkje er dårleg berre i Kvam. Kommunane konkurrerer mot einannan og med privat sektor, påpeika ho. Utviklinga har skjedd raskt og heng saman med både den demografiske utviklinga og pandemien, meiner ho.

– Det er plass, men me får rett og slett ikkje tak i folk, sa rådmannen, som meiner det er eit privilegium å få fylgja borna frå starten av.

Ordførar Torgeir Næss (Ap) meiner pengar til auka grunnbemanning kan medverka til å løysa problema. Om ein har fleire søkjarar som har søkt på ei utlyst stilling, kunne ein ha tilsett fleire på ein gong, sa han. Hesthamar påpeika at ein tidlegare har bede om auka rammer for å oppnå god bemanning i starten av året, men utan å lukkast. På toppen kjem høgt sjukefråvær. Det vil kosta mykje å auka grunnbemanninga, sa ho.

– Det er ei heftig satsing. Eg veit ikkje om me finn fleire folk ved å gjera det, sa ho.

Siv Håbrekke (Sp) spurde om det kan hjelpa å flytta møte i personalet til kveldstid. Mo svara at tiltaket berre vil skuva problema ettersom dei tilsette må få kompensert i form av fridagar.

Nygård meiner heradet bør tenkja seg om før ein tilbyr til dømes auka ansiennitet til ferskingar, fordi det kan få andre tilsette til å slutta.