Har ofra to tusen timar for friområde
Ein dugnadsgjeng putlar jamleg med å forma den tidlegare tilgrodde Sandvenholmen om til eit innbydande turmål for store og små.
Kjernen i troppen er 15–25 personar, og det har vore arbeidd sidan 2020. Under leiing av primus motor Leif Johan Fonneland har dei frivillige rydda holmen i bukta ved Norheimsund for nedfallstre, passkog og skrot, sett opp eit grindbygg, bygt ein utedo og renovert eit gamalt naust. Ingen har tent ei krone på arbeidet, presiserer Fonneland.
Ein torsdag i september er fem dugnadsarbeidarar i sving. Dei slår gras med motoriserte doningar. Leiaren reknar ikkje med at det vert så mykje meir slått i år.
– Litt pynting er det. Me freistar å halda graset nede, seier han.
I sommar øydela mykje regn ikkje berre for reiselivet, men også for dugnadsgjengen.
– Då går det ikkje an å slå så mykje, men det er svært viktig å ta graset. Det er eit ganske stort område og ligg sentralt, seier Fonneland.
Arbeidet tek til
Norheimsund grendeutval styrer holmen i samarbeid med Bergen og Omegn Friluftsråd (BOF), Kvam herad og dugnadsgjengen. Thon Hotel Sandven eig ein del av holmen.
I 2020 var Fonneland ute og såg seg om på holmen. Han lurte på kvifor han stod ubrukt og overgrodd.
– Det byrja med ein avtale med hotellsjefen om å koma i gang med rydding. Administrerande direktør Arnstein Birkeland var velvillig innstilt. Seinare har det utvikla seg, og fleire har kome med, seier Fonneland.
– BOF var svært glad då arbeidet tok til. Rådet var gira og fylgde godt opp då ein såg at det gjekk rette vegen, seier Fonneland.
– Her var fullstendig tilvakse. Det var ingenting anna enn passkog. Difor har det gått litt tregt her, men me slår og passar på. Det er eit veldig fint område.
Mange av trea er svært gamle. Fonneland har måtta vurdera kva tre det var verdt å satsa på.
Støypte, slo gras og brende pas
På vestsida av Sandvenholmen har BOF støypt ny topp på ein gamal kai. Tiltaket vart finansiert av rådet og Norheimsund grendeutval. Her vil det òg truleg koma ei flytebryggje.
– Me har nokre gonger hatt slåmaskiner som ein sit på ut her og prøvt dei, og det har gått veldig fint. Resten kan ein ta med kantklippar. Me må finna ei løysing som varer. Det er lagt ned mange timar og pengar. Vedlikehald er det viktigaste, seier Fonneland.
Han opplyser at dugnadsgjengen har brent kring tjue bål med passkog.
Dei som brukar holmen
– Båtturistane kom særleg i fjor sommar. Dei syntest det var ein svært fin stad å grilla og bada. Borna likar å fiska etter krabbe her, seier Fonneland.
Det er fleire fine plassar å setja seg ned på den vesle øya. På nordenden var det ofte jonsokbål i gamle dagar. På sørenden er det ei badestrand. Barnehagar er mykje på holmen. Om sommaren kjem barnefamiliar.
– Sandvenholmen byr på mykje meir enn folk er klar over. Det er svært verdfullt at folk får bruka han. Alle kan nytta han når dei vil, seier Fonneland.
– Holmen byrjar meir og meir å likna på ein park, seier han.
Mange leiger robåt hjå Hardanger fartøyvernsenter og ror ut her.
– Det er litt av ei oppleving både for vaksne og born. Området er gull verdt. Det er utmark, og ingen har tenkt å stengja det av eller gjera det privat, seier Fonneland.
I fjor sommar kom mange ut her på enkle turar, til dømes i kajakk, og budde i telt.
– Det er tydeleg at det er ein populær stad, seier Fonneland.
Vøler bygningar
Fonneland satsar på å få større maskiner til slåtten. Dei, og andre reiskapar, skal lagrast i det raude naustet på austsida.
Naustet tilhøyrer Thon Hotel Sandven. Det er kring hundre år gamalt, trur Fonneland. Byggmeister Terje Neteland hjelpte til med å setja det i stand.
– Naustet var eldgamalt og i ferd med å detta ned. Tida var inne for restaurering, utan tvil. Det gamle grindverket står no på nye stolpar. Nytt, tjukt villmarkspanel er brukt til kledning. Heile golvet og det under er heilt nytt, seier Fonneland.
Hotellet betala for materialane.
– Viss naustet har stått i hundre år, så står det i hundre til, spår dugnadsleiaren.
BOF har laga utedoen, og dugnadsfolka har sett han opp. Han vert tømd årleg.
Dei frivillige har òg sett opp eit grindbygg utan vegger, også kalla troskytje. Her står det att å leggja tak.
Småbrukarane som i gamle dagar eigde midtdelen av holmen, hadde høyet i ei utløe her og tok det inn til Tolo, fortel Fonneland.
Dugnadsgjengen har hatt mange sponsorar som har vore viktige – så mange at det ber for langt å nemna alle her. Fonneland er takksam for all hjelp.
Dugnadsfolka
– Kva gjorde at de gauv laus på eit slikt prosjekt?
– Eg har alltid syntest om holmen. I barndomen var eg mykje her. Då Leif sette i gang med prosjektet, syntest eg det var ein svært god idé. Målet er at barneborna mine skal kosa seg her like mykje som eg gjorde, seier Øystein Kaldestad.
Terje Holstad seier han og Kaldestad voks opp i området og brukte holmen mykje.
Dugnadsfolka har lagt ned fleire enn to tusen effektive timar på holmen sidan sommaren 2020.
– Det var tungt arbeid å saga ned tre, og eg trur nok mange av oss har vore leie nokre gonger. Men 60 prosent av arbeidet har vore dugeleg kjekt. Du gløymer det som var litt kjipt innimellom, seier Fonneland.
– Me har måtta gjera alt mogleg. Ein lærer til dømes restaurering etter kvart. Og du må spørja om råd. Arbeidet er i alle fall gjort for framtida, seier han.
