Framleis lov om odelsrett i Grunnlova

Eit forslag om å fjerne odelsretten frå Grunnlova blei nedstemt i Stortinget. Noreg er framleis det einaste landet i Europa med lovfesta førerett for bestemte arvingar til å overta landbrukseigedom.

Lova om odelsrett har vore oppe på Stortinget fleire gongar dette hundreåret. Torsdag 12. januar var saka tema igjen, denne gongen på bakgrunn av eit forslag frå Framstegspartiet om å fjerne ho frå Grunnlova.

Det var Terje Halleland (Frp), tidlegare statssekretær i Landbruks- og matdepartementet, som saman med Solveig Horne (Frp) la fram forslag om å fjerne lova om odelsrett frå Grunnlova.

Samfunnsendring

– Med jamne mellomrom blir det gjort forsøk på å oppheve odelslova i Grunnlova. Dessverre har ein ikkje så langt lukkast, og det ser dessverre ikkje ut til å bli slik i dag, sa Halleland under debatten i Stortinget.

Forslaget hadde på førehand ikkje fleirtal då det blei lagt fram for kontroll- og konstitusjonskomiteen. Arbeidarpartiet, Senterpartiet, Raudt, Sosialistisk Venstreparti og Høgre var mot forslaget.

– Det er synd for det norske landbruket. Samfunnet har endra seg sidan lova blei innført, og det har landbruket i Noreg òg.

Utdatert lov

Sist lova var til vurdering på Stortinget i 2013, var det Venstre, Frp og Høgre som ville fjerne ho.

Grunde Almeland (V) sa under debatten i Stortinget om å skrote lova, at odelsretten er utdatert.

– Det er vanskeleg å sjå føre seg at det er riktig i dagens samfunn at nokre skal ha fortrinnsrett på landbrukseigedom på grunn av rekkjefølgja ein er fødd i.

Han sa at målet med odelsretten har vore å halde landbrukseigedomar i slekta, men at det norske landbruket i dag står overfor andre og større utfordringar.

Arv har skapt sjølvstendig landbruk

Under voteringa i Stortinget stemde 27 for forslaget frå Frp og Venstre om å fjerne lova om odelsretten i Grunnlova. 140 stemde mot forslaget.

– Vi må gjere at fleire gardsbruk har aktiv drift heile året. Då må eigarar kunne overdra landbrukseigedomen sin til andre, spesielt i dei situasjonane der det ikkje er naturleg eller ønskt fullt ut å drive gardsbruk sjølvstendig vidare i familien, sa Almeland.

Nils T. Bjørke i Senterpartiet seier til Nynorsk pressekontor at lova om odelsrett har skapt sjølvstendige bønder i Noreg. På grunn av odelsretten har dei kunne arbeide og tenkje langsiktig. Lova er likevel berre eitt av fleire tiltak som trengst i det norske landbruket.

– Odelslova er ein del av fleire verkemiddel og byggjesteinar som trengst for berekraftig og godt landbruk i heile landet, som konsesjonslov og bu- og driveplikt. På grunn av odelslova kan ein tenkje langsiktig, berekraftig og å etterlate arealet i betre stand enn ein overtok det.

Fakta

* Odelsretten gir bestemte arvingar førerett til å overta ein landbrukseigedom når eigaren sel eller døyr. Eigedomen må å ha over 35 dekar fulldyrka eller overflatedyrka jord eller produktivt skogareal på over 500 dekar for å vere rekna som odelseigedom, og han må ha vore i slekta i minst 20 år.

* Grunnlova fastset eit forbod mot oppheving av odelsretten og åsetesretten. Stortinget står likevel fritt til å bestemme innhaldet i lova.

* Noreg er i dag det einaste landet i Europa som har ei eiga lov om odelsrett.

Kjelde: Lovdata.no

(©NPK)