«Flaggskipet» i Jondal forsvinn: – Har sagt det lenge

I 35 somrar har alpinistar, både amatørar og profesjonelle, valfarta til sommarskisenteret på Folgefonna.

Mange av dei har budd på gardsplassen til Alv og Helga Irene Espeland, som driv campingplass i Krossdalen, på veg opp til sommarskisenteret.

– Eg vil anslå at 75 prosent av gjestane er skikøyrarar, seier Helga.

Men no er det slutt for skisenteret, og Jondal mistar ein hovudattraksjon.

Kan ikkje temja breen

Måndag kom meldinga om at senteret stoppar drifta. Visitfonna AS, selskapet bak drifta, har meldt oppbod.

Skisenteret stoppar drifta på grunn av fleire utfordringar:

• Stort behov for store investeringar.

• Driftsunderskot over fleire år.

• Bresmelting har blitt eit større problem, noko som har ført til kortare sesongar, som igjen har ført til mindre pengar i kassa.

Alv Espeland har sett dette koma i lang tid.

– Dette har eg sagt lenge. Allereie i år 2000 såg eg at fjellet byrja å koma fram under isen. Sidan har isen trekt seg 30—40 meter tilbake, seier Espeland.

Han har «trakka opp og ned» i skisenteret på Fonna dei siste 25 åra. I ni av dei var han driftsleiar.

Sjølv om skisenteret skulle bli redda, trur Espeland ikkje det er noko særleg poeng i det.

– Dei kunne sikkert ha køyrt snøkanonane på fullt gir i nokre år til, men over tid kan ein ikkje temja breen, seier han.

No går det dermed mot rolegare tider på gardstunet i Krossdalen.

– Kjem de til å fortsetja med campingplassen?

– Me får sjå, rett og slett. Me er pensjonerte begge to, og har ikkje lån å betala, så me er ikkje avhengige av det, seier Helga.

Har håp

Men det er andre næringsdrivande i Jondal som er meir avhengige av sommarskisenteret på breen. I Jondal sentrum, til dømes, ligg Folgefonn Gjestetun.

Gjestetunet er fast overnattingsstad og base for mange skilandslag og skiklubbar som kjem for å trena på sommaren.

Dagleg leiar Helge Arne Espeland anslår at 85 prosent av dei besøkande, kjem for skisenteret.

No som hovudattraksjonen forsvinn, må han i tenkeboksen.

– Nyheita har ikkje sokke heilt inn. Det er utruleg trist, seier han.

Men det er for tidleg å grava seg ned, seier Espeland. Han har framleis håp.

Anlegget står jo der, klart for nokon som vil satsa på det.

– Samtidig ser jo eg òg at breen smeltar, legg han til.

Betyr mykje

Det er ikkje berre overnattingsstadene som vil merka at skiturismen forsvinn.

På Spar-butikken i Jondal fryktar dagleg leiar Olav Eide for ringverknadane av konkursen.

– Heile Jondal kjem til å merka dette.

Han har fleire gonger prøvd å rekna på kva sommarskisenteret og skituristane betyr for omsetninga til butikken.

– Eg kjem aldri til eit nøyaktig svar. Men det er trygt å seia at det har stor betydning. Sannsynlegvis meir enn eg trur.

Ein rapport frå 2017 gav i alle fall ein peikepinn på kva turismen rundt Folgefonna betyr for næringslivet i regionen.

Ifølgje rapporten, som blei laga av Menon Economics, gav reiselivsnæringa ei omsetning på 42 millionar kroner i gamle Jondal kommune i 2017. Turistane la mest pengar igjen i overnatting og varehandel.

Dette talet er vesentleg større i dag, ifølgje Andreas Skogseth i Visit Hardangerfjord AS. Han påpeiker at talet på kommersielle overnattingar i regionen har auka med 20 prosent sidan rapporten blei laga.

Olav Eide voks opp i Jondal og har jobba på butikken i 36 år. Han har sett kva sommarskisenteret har betydd for bygda.

– Det har vore motoren og identiteten i bygda i 30 år. Det er jo flaggskipet vårt, seier han.

Oppgåve for det offentlege?

Andreas Skogseth var sjølv leiar for skisenteret i fire–fem år frå 2013.

– På travle dagar talde me 680 unike brukarar i heisen. Når ein i tillegg reknar med støtteapparat i skiklubbane og foreldre, som også skal eta og ha overnatting, så er det openbert at skianlegget har betydd mykje for Jondal og regionen.

Han fortel at det i 2017 vart estimert 125.000 kommersielle overnattingar årleg på grunn av sommarskisenteret.

No som skiheisane stoppar, vil det bli vanskelegare for skimiljøet å driva med idretten, seier Skogseth.

Han roser dei største investorane i skisenteret – Trond Mohn, Øystein Stray-Spetalen og Gunnar Hvammen –, som har halde ut med driftsunderskot og spytta inn pengar i fleire omgangar.

Han håper framleis at ein kan finna ei løysing.

– Kanskje sommarskisenteret kan bli eit nasjonalt treningsanlegg der staten kan vera ein av fleire investorar? Me veit jo at staten bruker store summar kvart år på hoppbakkar til ski, for eksempel, seier Skogseth, og legg til:

– Ein må spørja seg kor mykje sommarskisenteret betyr for skimiljøet i Norge, og om det er verdt kostnaden.

Utelukkar ingenting

Sommarskisenteret er i alle fall viktig for Ullensvang. Det seier ordførar Roald Aga Haug (Ap).

Kommunen har løyvt éin million kroner frå vekst- og strategifondet til eit nytt anlegg for snøproduksjon i skisenteret.

Også han har framleis tru på ei løysing, og utelukkar ikkje at kommunen kan bidra med investeringar, sjølv om han ikkje vil forskotera noko.

– Eg avviser ingen mogelegheiter, seier han.

Ifølge oddabladet mistar fire tilsette jobben som fylgje av konkursen.