– Eit før og etter båten

Turistgranskinga til Visit Norway i år syner at ein stor del av turistane i Hardanger kjem for å sjå fjorden. Difor trengst tilbod som gjer det mogeleg å koma seg ut på han. Nettopp det gjer den mogelege nedlegginga av turistbåtruta problematisk, meiner direktør Andreas Skogseth i Visit Hardangerfjord AS.

Han trur Kvam – særskilt Norheimsund – vil verta ekstra hardt råka av ei eventuell nedlegging sidan heradet mistar både båttilbodet og statusen som utgangspunkt for rundturen.

– Det kan verta eit før og etter båten for Norheimsund, seier han til HF.

Han har engasjert seg i saka og driv denne veka lobbyisme retta mot fylkespolitikarane, mellom anna gjennom fakta om kva verdiskaping reiselivet i Hardanger står for.

– Svært omfattande kuttforslag

– Ikkje grunnlag for

Eit av sparetiltaka i det føreslegne fylkesbudsjettet er altså å droppa den fylkeskommunale løyvinga til drifta av båtruta mellom Norheimsund og Eidfjord. Målet er å spara fire millionar kroner. Administrasjonen opplyste i finansutvalet 15. november at det er fritt fram for å driva ruta vidare på reint kommersielt grunnlag.

Det er det garantert ikkje grunnlag for i dag, seier Skogseth til HF. Om ruta skulle vore kommersiell, ville drivaren truleg berre ha tilbode enkeltturar til fossar eller liknande attraksjonar, spår han.

Men, seier han, det nærma seg å kunna vera grunnlag for kommersiell drift sist nedlegginga var aktuell i 2019. Tanken var den gongen at ho kunne stå på eigne bein frå 2024. Då låg det an til at særleg gjester frå den asiatiske marknaden kunne gjera ruta lønsam. Så kom pandemien og skipla det meste. Dei siste tre–fire åra kan ein såleis avskriva som grunnlag for å vurdera drifta, meiner han.

Skogseth har tru på at ruta no er i ferd med å ta seg opp att, og viser til at asiatane er venta å koma tilbake neste år. Difor er tidspunktet for nedleggingsframlegget ekstra dårleg, meiner han.

For dei som bur her

Skogseth påpeikar at båtruta har ein funksjon også som lokalt kollektivtilbod i Hardanger, og meiner denne funksjonen kan utviklast til å verta endå betre til dømes gjennom differensierte prisar. Båten gjer det mogeleg for både turistar og fastbuande å flytta seg frå bygd til bygd.

– Ruta knyter bygdene saman og tilfører ein verdi til innbyggjarane, seier Skogseth.

Han meiner ruta er ei brikke i kampen for utvida sesongen og nærma seg målet om «Hardanger heile året». Dessutan, påpeikar han, medverkar ho til å få turistane til å bli lenger i området, noko som får ned klimagassutsleppa frå reiselivet.

Langs ruta er det bygd opp fleire tilbod, til dømes breføring på Folgefonna, og det er potensial for å skapa nye tilbod, meiner direktøren. Fleire av leverandørane kan koma til å slita om ikkje turistane kan koma sjøvegen, spår han. Skogseth minner om at manglande tilbod om å koma ut på sjølve fjorden for mange avgjer om dei kjem til Hardanger eller vel andre reisemål.

– Me må ikkje verta ein fjordregion utan høve til å oppleva fjorden, seier han.

Om turistbåtruta forsvinn, vil ein i hovudsak sitja att med ribbar og siderbåten i Sørfjorden. Desse tilboda er monaleg dyrare enn turistbåten.

– Uvanleg dårleg

Å kutta ut ruta er eit uvanleg dårleg forslag med store negative konsekvensar, meiner Hans Jørgen Andersen. Den daglege leiaren i Kvam Næringsråd er uroa. Han synest at forslaget gjev signal om at fylket ikkje er seriøs i måten det behandlar reiselivet på.

Det er allereie tusenvis av gjester som har kjøpt seg ferie i Hardanger i 2024, fortel Andersen. Reiselivet jobbar langsiktig. Ein kan ikkje røska vekk ting frå eitt år til eit anna. Det skapar store problem, seier han.

Den daglege leiaren meiner det er viktig at fylkesutvalet og politikarane forstår alvoret og kor mykje ei slik rute har å seia, og tek innover seg det som vert sagt. Og kva skjer med reiselivet i og rundt Hardangerfjorden om det skal vera den einaste fjorden som ikkje har båtrute? undrar han. Andersen meiner det er eit fellesskapsansvar å halda slike ruter på plass.

– At Hardangerfjorden skal vera ein fjord utan båtrute, er eit dårleg signal å senda ut i reiselivsverda. Eg ville ha snudd på det. Korleis kan reiselivet bruka rutene endå betre, slik at billettinntektene aukar og fylket får ein lågare kostnad? spør han seg.

– Optimal plassering

Hallvard Bjørgum i Gullsmed Bjørgum AS har drive turistinformasjonen i Kvam i år, og har vore engasjert i næringslaget i Norheimsund i mange år. Han meiner at turistbåten er ein viktig del av Kvam sitt totalprodukt. Plasseringa er optimal som utfartsstad for å sjå resten av Hardanger, seier han.

Med turistbåten kan ein bu i Kvam og likevel få med seg «alt», utan å måtta nytta bil på tronge og trafikkerte vegar. Ein kan attpåtil smaka på sideren, tipsar Bjørgum. Om båten forsvinn, er det eit tap for Kvam og Hardanger generelt.

Og det er ikkje berre cruiseturistar som kjem med buss frå Bergen som brukar han, forsikrar Bjørgum. Også andre turistar, og ein del lokale nyttar båten. Til dømes barnefamiliar som skal til Mikkelparken, og andre som vil visa Hardanger til besøkjande, seier turistverten.

– Viktig for området

– Ruta er eit bindeledd mellom Kvam og indre Hardanger i turistsesongen, og er veldig viktig for området, seier ordførar i Kvam, Torgeir Næss (Ap).

Næss arbeidde med den aktuelle saka då HF ringde torsdag føremiddag. Han var i kontakt med Hardangerrådet, som planla å koma med ein uttale i løpet av dagen. Dagen før var ordføraren i kontakt med fylkesutvalet, og før det igjen hadde han teke opp saka med lemer i samferdselsutvalet.

At fylket – når det lyt kuttast radikalt – kuttar litt i endane på ruta, er forståeleg, meiner Næss. Men at det vert føreslege å kutta ut heile ruta, er nokså uforståeleg, synest han.

Andreas Skogseth er kritisk også til den tilrådde nedlegginga av ferjesambandet Kinsarvik–Utne, ei sak som har ført til protestaksjonar i området. Skogseth påpeikar at han reknar med at Ullensvang kommune vil nærma seg ein halv million gjesteovernattingar i år. Mange av gjestene kjem med bil, og riksveg 13 mellom Odda og Kinsarvik er dårleg, påpeikar Skogseth.

Også kring ferja er det bygt opp reiselivstilbod i mellom anna sidernæringa på båe sider av Sørfjorden som er avhengige av ferja og effektiv transport, seier han.

Håpar på lobbyisme

Skogseth får full støtte i båe sakene av kvemming Bjarte Helland (INP), som har plass i både finansutvalet og fylkesutvalet. Han tok opp sakene då finansutvalet drøfta budsjettet 15. november, og vil gjera det same komande veke.

Det hjelper lite, påpeikar Helland, om ikkje lokalpolitikarar i same parti som regnbogealliansen i Vestland lukkast med å overtyda sine. Særleg reknar han med at Næss og ullensvangordførar Roald Aga Haug (Ap) påverkar Vestland Ap.

– Det er opp til dei å visa at dei vert høyrde, seier han.

Helland viser til at kommunane i Hardanger ynskjer båtruta, og viser til at Menon Economics AS i ein næringslivsanalyse rår kvemmingane til å satsa på turisme.

– Me kan ikkje spenna bein under det me skal satsa på. Ruta vil auka talet på tilreisande og skatteinngangen. Ikkje berre Hardanger tener på dette. Turistane kjem ikkje til Kvam eller Odda med fly, seier han.

Finansutvalet og fylkesutvalet drøftar budsjettframlegget 28.–29. november, før fylkestinget skal vedta det 13.–14. desember.

Komande år

Oddabladet skriv at Norled AS, som driv båtruta for fylkeskommunen og Hardangerrådet, ikkje ser på drifta som berekraftig utan stønad frå andre.

Avisa skriv òg at båten skal gå i 2024. Budsjettframlegget rommar nemleg fylgjande formulering: «Dagens båtkontraktar er planlagt vidareført i 2024.» Korkje Næss eller Skogseth hadde torsdag klart føre seg kva som er rett. Skogseth meiner 2025 er naturleg av di kontrakten med Norled visstnok går ut etter 2024.

Svaret har avdelingsleiar Jostein H. Fjærestad, avdelingsdirektør for mobilitet og kollektivtransport i Vestland. Kuttframlegget om turistruta i Hardanger gjeld budsjettet for komande år, slår han fast. Han kunne torsdag på ståande fot ikkje svara på når kontrakten eigentleg går ut.