Ein potensielt livsviktig sjekk

Ser du forskjell på seig kusopp, sleipsopp, slørsopp, olivenbrun sokssopp, svartbrun røyrsopp, kremler, raudnande flugesopp, piggsopp, kantarellar og steinsopp? Det gjorde ikkje alle som møtte fram til soppkontroll på Hardanger fartøyvernsenter.

På bordet i småbåtverkstaden stod dei vanlegaste soppane utstilte saman med namneskilt og brosjyrar. Lise Møllevik, styreleiar i Bergen sopp- og nyttevekstforening, var ein av ekspertane under soppkontrollen.

– Finn me farlege soppar i korga, må alt kastast om det ikkje har vorte pakka i papir eller lagt for seg sjølv, seier Møllevik.

Ti deltakarar deltok på kurset som gjekk over to dagar. Onsdag lærte dei å fletta si eiga korg. Torsdag tok deltakarane korgene med seg til Sæleset for å plukka sopp.

Soppkontrollen torsdag kveld var open for alle, men utanom kursdeltakarane møtte berre to med sjølvplukka soppar. Ingunn Gravdal Kolle hadde vore på Sjusete og plukka sopp dagen før. Ho hadde berre teke med seg soppar ho ikkje var trygg på, men kontrollørane kunne stadfesta at alle kan brukast til mat.

– Dette er ei sotriske. Det ser du på kontrastfargane og væska som kjem ut, seier kursansvarleg i Bergen sopp- og nyttevekstforening, Astrid Sandvik.

– Han har aldri eg funne. Kvar fann du han? spør soppentusiast og arrangør Håvard Gjerde.

Pizzasopp

Nokre av kursdeltakarane hadde reist langt for å vera med. Deltakarane frå Bø og Kvinnherad fekk sjekka soppane sine fyrst, slik at dei kunne nå ferja. Kristina Thue, busett både i Strandebarm og Bergen, deltok på kurset. Ho fortel at det kravde høg konsentrasjon å laga soppkorga. Deltakarane fekk ferdige sponremser til å fletta med, men dei fekk også innblikk i prosessen med å blautleggja og førebu remsene. Deretter måtte kvar enkelt fletta korga, setja på band rundt toppen og festa hanken.

Under soppkontrollen gjekk instruktørane gjennom korginnhaldet til kvar enkelt. Dermed fekk alle den same kunnskapen. Gjennomgangen avdekte mellom anna trygge steinsoppar og piggsoppar. Nokre av steinsoppane var blitt blaute.

– Her ser de at han er angripen av røyrsoppsnyltarar. Det ser eg fordi han er blaut og bular. I tillegg har han eit kvitt belegg. Dette bør skjerast vekk før ein et soppen, seier Møllevik.

– Han eignar seg godt til å tørka, og han er rask å rehydrera, fortel Gjerde.

Dei to er samde om at soppen eignar seg godt på pizza, spesielt på kvit pizza.

– Få av hattehuda

For å finna ut om kremler er gode i mat, kan ein tyggja på dei i 30 sekund, fortel Møllevik. Dersom smaken vert skarp før sekunda har gått, skal ein ta han vekk. Dersom soppen har mild smak, kan han nyttast i matlaging. Ho fortel vidare at ikkje alle har like god smak, men at dei har fin konsistens.

Ein annan sopp som dukka opp på bordet, er sleipsopp. Soppen er knall gul nedst. Han er, som namnet tilseier, sleip.

– Sleipsoppen er veldig god. Det er viktig å prøva å få av den sleipe hattehuda, forel Møllevik.

Skal ikkje i korga

Svartskrubb kan etast, men han må varmebehandlast i minst 18 minutt fortel Gjerde. Men myrskrubb treng ein ikkje eta.

– Får eg lov til å seia det her? Han smakar ikkje så godt. Men han kan brukast i til dømes soppstuing. Konsistensen er ikkje så spanande, fortel Gjerde.

Møllevik hadde ein enkel hugseregel til dei frammøtte.

– Ikkje putt heilt brune eller heilt kvite soppar i korga! sa ho.

Soppkontrollørane påpeika at det er viktig å varmebehandla all sopp. Nokre typar sopp må kokast av. Det betyr at ein må koka soppen i 10–20 minutt, deretter slå av vatnet, for så å skylja soppen i reint vatn. Kokevatnet må ein kasta.

Å tørka sopp kan ein anten gjera ved hjelp av ein dehydrator eller ved å leggja dei i steikjeomnen med døra på gløtt. Då må ein skjera soppen i tynne skiver og steikja han på 40–50 grader. Gjerde tilrår å nytta vifta i omnen.

Fekk utvida sopprepertoaret

Kristina Thue likar å gå i skogen for å sjå og læra. Ho hadde håpa på litt betre vêr til soppsankinga.

– Vêrmeldinga var ikkje klar då eg melde meg på for fleire månader sidan. Me burde ha plukka soppen i går, då det var finare, seier ho.

Det er om lag to år sidan Thue byrja plukka sopp. Ho tørkar ofte soppen for å bruka han som krydder, i sausar og gryter. Til no har ho konsentrert seg om dei trygge soppane kantarell og traktkantarell.

– Etter kurset har eg blitt trygg på å kjenna att steinsopp og bleik piggsopp. Dei kjem eg til å plukka, seier ho.

Sjå fleire foto frå soppmøtet her: