– Ein katastrofe

Nyleg vart ei rekkje avgangar morgon og kveld mellom Jondal og Tørvikbygd innstilte på grunn av det operatør Fjord1 AS kallar «operasjonelle årsaker». Bak orda låg sjukdom og mannskapsmangel.

Innstillingane fekk mellom andre ordførarane i Hardangerrådet til å kvessa pennen og krevja betring.

– Kan ikkje friskmelda

I eit notat til møtet i hovudutval for samferdsle og mobilitet (SAMO) 15. januar skriv fylkesdirektøren nemleg at bemanningssituasjonen på ferjene truleg vil halda fram med å vera svært usikker.

– Mannskapssituasjonen har betra seg noko, men ein kan på ingen måte friskmelda næringa med tanke på bemanning, skriv han.

Bakteppet for utfordringane er ei usemje om reglane for såkalla kviletid for sjøfolk. For eitt år sidan ville Sjøfartsdirektoratet stramma inn praksisen. Ferjeoperatørane fekk difor avslag på søknader om dispensasjon frå regelverket. På somme samband måtte skiftordningane difor endrast over natta.

Dei nye ordningane førte til oppseiingar og vanskar med å skaffa nye tilsette. Bruk av vikarar og ekstravakter vart løysinga.

– Likevel må ein erkjenna at bemanningssituasjonen ikkje har vore tilfredsstillande og at dette har påverka driftsregulariteten på ein del ferjestrekningar i fylket, heiter det i notatet.

– Ikkje mykje betre

I sommar bad Nærings- og fiskeridepartementet direktoratet om å vurdera å gje mellombelse dispensasjonar frå kviletidsreglane, og det vart gjort. Men ingen reiarlag garantert å få dispensasjon, og sakshandsamingstida er fire månader. I mellomtida slit reiarlaga altså framleis med å få tak i tilsette.

– Operatørane har meldt tilbake at ein nesten ikkje får jobbsøkjarar som bur nær sambanda, skriv fylkesdirektøren.

Møte med operatørane tilseier at dei ottast at sjølv med dispensasjonar kan dei slita med å få tak i folk. På nokre få samband er ei ordning med «sjøvakter» med ein periode på ein periode med fri testa, med suksess.

Fylkesdirektøren påpeikar at mange tilsette på ferjene nærmar seg pensjonsalder, og rekrutteringsgrunnlaget er tynt.

Beredskapsfunksjon

I dei 11 fyrste månadene i 2024 vart 96 ferjeturar innstilte på grunn av såkalla beredskapsturar. I praksis betyr det at ferjer fraktar naudetatar til dømes på natta, noko som etter kviletidsreglane fører til at andre avgangar må innstillast.

Fylkeskommunen betalar i dag for «grunnberedskapen». Helse Bergen og fylkeskommunen er ikkje samde om kven som har det økonomiske ansvaret for utfordringane beredskapssambanda møtet. Sidan mai 2023 har Statsforvaltaren og fylkeskommunen venta på ei avklaring frå staten, opplyser fylkesdirektøren.

Kåre Martin Kleppe (H) sa i SAMO-møtet at den manglande avklaringa er ein katastrofe for somme samband. Han viste til at dei folkevalde i mars vedtok at fylkeskommunen skal arbeida politisk med saka. Kleppe etterlyste innsats for å få dei naudsynte avklaringane.

– Om eit tog stoppar på Austlandet, er det full fyr i VG. Her har ferjene stått i stampe lenge. Eg føler ikkje at me trykkjer like hardt på. Det er tid for å fyra laus mot sentrale styresmakter. Dette går ikkje lenger, sa han i SAMO.

Han meiner det er på tida å «landa» kviletidsdiskusjonen og sikra kompensasjon for beredskapsordninga.

Ann Iren Fagerbakke, fersk direktør for mobilitet og kollektivtransport, sa at ho registrerer at dei folkevalde vil ha fortgang i saka, men minte om at det er Statsforvaltaren som driv i purrebransjen i denne saka.

– Me kan ikkje snakka i to år. Då døyr kua på båsen medan me held på, sa Gustav Bahus (Frp), som meiner det har vorte lite attraktivt å søkja seg til ferjene.

Spør om tiltak

Ifylgje eit notat frå fylkesdirektøren vart 1.720 av 238.145 ferjeturar i Vestland innstilte i perioden januar–november. Desembertala er ikkje klare. Den såkalla regulariteten er dimed 99,28 prosent, som er betre enn målet.

Til møtet i fylkesutvalet 23. januar har Bjarte Helland (INP) stilt fleire spørsmål om dei mange kanselleringane og utlysinga av nye ferjekontraktar. Han spør mellom anna om fylkeskommunen kan stilla krav om rekruttering eller om ein «bemanningspool» som sikrar mannskap i bakhand, og korleis fylkeskommunen kan hjelpa til med å betra rekrutteringa.

Denne veka opplyste Fjord1 på Facebook at reiarlaget vil gje 15.000 kroner i bonus til sjøtilsette som lukkast med å rekruttera nye fast tilsette.