— Eg valde dette faget av éin grunn, og det var at eg skulle laga sushi

Ein eim av laks og lattermilde ungdomar var det som møtte lokalavisa på skulekjøkenet på Norheimsund Friskule torsdag i førre veke. Dei seks ungdomane i rommet var snart i mål med dagens produksjon av den japanske matretten sushi.

Medan fleirtalet av Vg2-elevane på Framnes Kristne Vidaregåande Skule har valfaga psykologi og sosiologi, har dei seks elevane på kjøkenet valt å gå ein annan veg. I staden for å fylgja straumen tek dei faget entreprenørskap og bedriftsutvikling, og har no kome i gang med ei eiga verksemd — KvammaSushi.

Dagleg leiar Torbjørn Haugland fortel at han valde faget fordi det verka lærerikt og interessant.

— Og så likar eg kanskje litt for godt pengar, seier han.

Medelev Emilie Fyllingen, som har fått ansvar for verksemda si marknadsføring, tenkjer framtidsretta. Ho vonar at kunnskapen ho tileignar seg, vil koma til nytte seinare i «vaksenlivet».

Tenkja kreativt og breitt

Sidan klassen er så liten, fann elevane, i samråd med lærar Lisbeth Fredheim Oma, ut at det luraste var å etablera éi verksemd saman.

— Dei kunne ha vore to grupper på tre personar òg, men det er sårbart, seier Oma.

Såleis måtte gjengen gjennom ein prosess for å landa på eitt felles prosjekt. Ved oppstarten i haust gjorde elevane øvingar som la opp til kreative utfordringar og ideutvikling, ifylgje Oma.

Ungdomane har heile vegen fått god hjelp frå både Ungt Entreprenørskap Vestland, som klassen er medlem i, og Næringshagen i Hardanger AS. Dei bestemte seg tidleg for at samarbeid med lokale verksemder var viktig.

Oma fortel at skulen på Framnes har eit samarbeid med næringshagen, der dagleg leiar Sigmund Vereide har rolla som mentor for elevane. Ifylgje henne har Vereide og ungdomane arbeidd mykje med kreativ idéutvikling.

— Å sprengja grenser og å tenkja breitt er viktig i ein startfase, seier læraren.

At ungdomsverksemda skulle dreia seg om sushi, var ikkje tilfeldig. Éin av medlemane i gruppa hadde ein klar plan.

— Eg valde dette faget av éin grunn, og det var at eg skulle laga sushi, fortel Helene Serigstad Hauge.

Ho byrja å utforska den japanske matretten på ungdomsskulen. Hauge er den einaste i gruppa som har laga matretten tidlegare. Ho fortel at responsen var delt då ho presenterte ideen for medelevane. Berre to av seks hadde smaka sushi før — og éin av dei innrømmer til lokalavisa ikkje å ha gjort det enno.

— Ein del «googling»

Etter å ha vorte samde om prosjektet, var vegen vidare å fordela ansvarsoppgåver. Gruppa kom med ynske, i tillegg til at kvar enkelt tok personlegdomstesten «16 personalities» for å finna ut kva styrkar dei har og kva roller som passar dei best, fortel Fyllingen.

Å etablera ei verksemd krev ein del. Det har elevane fått oppleva. I haust har dei delteke i stiftingsmøte, fått kjennskap til Brønnøysundregistera og gjort seg erfaringar med verksemdskonto. Også kursing i rekneskap har vore naudsynt.

I byrjinga måtte gruppa få oversikt over kva som måtte gjerast, og digital søkjemotor vart flittig nytta.

— Det har vorte ein del googling, seier Fyllingen.

Eitt av dei fyrste punkta på lista var å kontakta Mattilsynet for å sikra at dei kunne selja fiskeretten. Så starta jakta på pengar. Fyllingen fortel at gruppa kontakta Lingalaks AS i von om å få litt stønad, men at det enda med at ungdomsverksemda vart lova så mykje fisk ho trong. Og då var snøballen i gang med å rulla.

— Den riskokaren!

Før produksjonen vart sett i gang, gjennomførte elevane ei undersøking på skulen for å lodda sushi-stemninga. Av om lag 90 deltakarar svara over halvparten at det var noko dei kunne tenkja seg. Ein tredel svara at dei var skeptiske, men interesserte.

Den store interessa for sushi når matretten har vorte tilbydd i Kvam, mellom anna på Lerøy Cup og Hardangerfjord Hotel i fjor, hadde gruppa bite seg merke i, fortel Hauge.

— Me såg at hotellet fekk mykje respons, og tenkte at bygda ynskte noko nytt. I tillegg visste me frå før at ein del yngre var interesserte, seier ho.

Dei seks elevane har fått kunnig opplæring i både filetering og vakuumisering av Odd Inge Austevoll, som har eit etternamn som forpliktar på feltet. Sjølve produksjonen av sushien, som skjer på kjøkenet til Norheimsund Friskule, har vore det mest krevjande, tykkjer Martha Westerheim. Dei andre i gruppa er samde.

— Sjølve rullinga krev sitt. Ein må ikkje gjera det for stramt, men heller ikkje for laust, seier Fyllingen.

— Og så var det den riskokaren! seier Hauge.

— Ja, i byrjinga ville han ikkje samarbeida, legg Fyllingen til.

Prøving og feiling med riskokar har ikkje teke knekken på arbeidslysta. Det har heller ikkje lange stunder med kutting av grønsaker eller sjølve rullinga. Men det gjeld å halda tunga beint i munnen, for det er mykje å hugsa på.

— Me har mellom anna gløymt å ha laks i nokre av bitane, innrømmer Hauge.

Viktig med kontaktar

Før torsdagens produksjon hadde den vesle verksemda gjennomført tre sal. Kring 700 sushibitar hadde vorte fortærte av kjøparar. Dei som har fått utfordra smaksløkane og note dei eksotiske bitane, har i hovudsak vore elevar og tilsette på skulen.

— Koronasituasjonen har sett grenser. I fyrste omgang vart tilbodet testa på Framnes. Personalet på skulen var med i eit «pilotprosjekt» der dei smaka på maten og gav tilbakemeldingar, seier lærar Oma.

Fleire i gjengen fortel at tilbakemeldingane frå både lærarar og medelevar har vore gode. No er dei spente på vegen vidare. I tillegg til å gjennomføra sal i Kvam førebur gjengen seg til digitalt fylkesmeisterskap for ungdomsverksemder i regi av Ungt Entreprenørskap Vestland 16. mars. Verksemda er påmeld mellom anna i kategorien «Beste samarbeid med næringsliv».

— Kva har de lært så langt?

— At kontaktar er viktig. Hadde me til dømes ikkje fått tak i fisk og eit lokale å vera i, hadde det ikkje gått, seier Sondre Åsebø, som har det økonomiske ansvaret.

— At ting tek tid! Det å venta på svar frå dei ulike partane tok meir tid enn me trudde, seier Hauge.

— Og så har me lært kor viktig samarbeid er i eit slikt prosjekt, seier Samson Erdal Klyve.