– Det er litt sårt å seia nei
Fleire parti meiner kvemmingane bør ta imot 90 flyktningar, sjølv om rådmannen meiner dei ikkje vil vera i stand til det.
Korkje pengar eller fysisk kapasitet i barnehagar og skular er den største utfordringa med å ta imot 90 flyktningar, slik Integrerings- og mangfaldsdirektoratet (Imdi) har bede kvemmingane om. Hovudproblemet er mangel på tilsette.
Faktisk har heradet i enkelte tilfelle den siste tida hatt ein vanskelegare bemanningssituasjon enn under koronapandemien. Det opplyste rådmann Anita Hesthamar då flyktningsaka vart drøfta av formannskapet onsdag 1. februar.
– Vil vera katastrofe
Eit fleirtal på fem mot fire vil såleis nøya seg med å auka det tidlegare vedtekne talet på flyktningar i 2023 frå 30 til 45.
– Å ta imot 90 flyktningar utan å gjera det på ein skikkeleg måte, vil vera ein katastrofe for oss som samfunn, sa Jostein Ljones (Sp) då oppmodinga frå Imdi vart drøfta onsdag 1. februar.
Han vedgår at signalet er uheldig, og at det kan verka som om Kvam ikkje er eit ope herad som tek sin del av ansvaret. Han meiner likevel at presset i tenestene tilseier at kvemmingane ikkje vil makta å integrera 90 godt nok.
– Mange av dei som kjem er traumatiserte og vil krevja mykje, sa Ljones.
– Ikkje unikt for Kvam
KrF, MDG og Ap røysta for å ta imot 90. Kari Mostad (MDG) meiner flyktningane ikkje berre fører til press, men samstundes er ei mogelegheit. Utfordringa med å få tak i nok kommunalt tilsette er ikkje unikt for Kvam, påpeika ho. I tillegg framheva ho at det fylgjer statlege tilskot med flyktningane og at Kvam har eit godt frivillig apparat.
Evy Kleivane (Ap) synest det er litt sårt å seia nei til 90, og meiner heradet bør snu kvar stein for å ta imot fleire. Ho lanserte bruk av pensjonistar, busetjing i fritidsbustader og betre kollektivtilbod til utkantane som mogelege tiltak for å heva lista.
Ordførar Torgeir Næss (Ap) meiner saka er komplisert.
– Om me tek imot 90 og ikkje har noko å tilby dei, er det ikkje bra. Men så spør ein seg: Vil dei ha det betre uplassert? sa han.
Fleire parti uttrykte at dei vil vurdera omfanget fram til heradsstyret avgjer saka 9. februar. Lisbeth Fredheim Oma (KrF) meiner at i det minste ein mellomting mellom 45 og 90 bør vera mogeleg.
– Dette er ein dugnad alle kommunar må delta i, sa ho, og oppmoda om kreativitet for å finna løysingar.
– Det er mykje ein kan gjera, men det er ingen «quick fix» for å skaffa folka som skal gjera jobben, påpeika Ljones.
– Dårleg strategi
Varaordførar Frode Nygård (Frp) ottast at dei mange flyktningane påverkar bustadmarknaden og utleigemarknaden i Kvam.
Etter hans syn er det ein dårleg kommunal strategi å kjøpa gamle hus med krevjande vedlikehald. Kanskje kan heradet nytta stønadsordningar gjennom til dømes Husbanken til å reisa nye bustader, sa han. Nygård etterlyste ein plan for bygging når ein uansett veit at ein må rekna med fleire flyktningar dei komande åra. Kanskje må politikarane ta initiativ, meiner han.
– Me veit at desse førespurnadene kjem kvart år. Det har dei gjort i mange år, men gjer lite eller ingenting med det, sa varaordføraren.
Han meiner busetjing i utkantane, som er skissert som eit alternativ av rådmannen, kan vera utfordrande fordi det vert få ikkje-norskspråklege i kvar klasse.
– Ikkje berre oss
Rådmannen minte om at det ikkje berre er Kvam som eventuelt nektar å ta imot så mange flyktningar som styresmaktene ynskjer.
Når det gjeld bustader, meiner Hesthamar at flyktningane får gode tilbod med norsk standard. Forventingane deira til bustader i Noreg er høgt, ifylgje henne. Husbanken-ordningane er ikkje like lukrative lenger, men ein er i ferd med å kartleggja trongen for bustader, sa ho.
Hesthamar sa at heradet har basert seg på leige i den private marknaden fordi framtida er så uviss. Det går ofte kort tid – gjerne ei veke – frå ein får vita eksakt kva flyktningar som er venta til dei eventuelt kjem til Kvam. Difor tek ho i saksutgreiinga til orde for å sikra seg leigebustader på førehand.
I tillegg vurderer administrasjonen å nytta Strandebarmheimen til å busetja flyktningar, og dimed venta med å gjennomføra det vedtekne salet etter at bebuarane i vår flyttar til Strandebarm omsorg.
Rådmannen sa at det generelt er vanskeleg å få tak i vikar, også pensjonistar. Presset i tenestene er avdekt gjennom ei grundig kartlegging, påpeika ho.
Ho reknar med at staten vil koma tilbake og be om busetjing av fleire flyktningar dersom det vert trong for det. I fjor vart 75 busette, etter at heradsstyret hadde akseptert 95.
