Desse reglane blir endra frå nyttår – klart for våpenamnesti

Etter nyttår kan du kvitte deg med ulovlege våpen utan å få straff. Det blir også lettare å få fri rettshjelp – og fleire i Noreg må kjeldesortere mat og plast.

1. januar blir det gjort endringar i fleire lover og reglar her til lands. Her er ei lita oversikt over endringar det kan vere verd å merke seg:

Regjeringa innfører våpenamnesti

Har du arva eit våpen, eller har du eit skytevåpen du ikkje veit om er registrert? Regjeringa innfører våpenamnesti frå 1. januar til 1. juni 2023. Det betyr at du kan levere inn ulovlege våpen utan å risikere straff. Amnestiet gjeld også for ammunisjon og for ulovlege våpen som ikkje er skytevåpen, som til dømes elektrosjokkvåpen, ulovlege knivar og tåregass, opplyser regjeringa.

Fleire får fri rettshjelp

Etter nyttår blir inntektsgrensene som bestemmer kven som har krav på fri rettshjelp endra. For einslege personar blir auka inntektsgrensa frå 320.000 kroner til 350.000 og for par blir auka den frå 490.000 kroner til 540.000. Formuesgrensa blir auka frå 100.000 kroner til 150.000 kroner.

Drosjeendringar

Det blir innført fleire nye krav for folk som skal køyre drosje. Mellom anna må løyvehavarar ha bankgaranti og dokumentere at drosjen er registrert i køyretøyregisteret og at taksameter er installert. Det blir også krav om taklampe på drosjen.

Strengare krav til kjeldesortering

I dag er det store variasjonar mellom kommunane på kva innbyggjarane må kjeldesortere. Frå 1. januar kjem det nytt regelverk som krev at mat- og plastavfall frå alle hushald over heile landet skal sorterast ut. Dette gjeld også for verksemder og institusjonar som lagar hushaldsliknande avfall.

Regjeringa anslår at dette vil føre til at andelen plastavfall som blir vunnen tilbake aukar frå 23 prosent i 2016 til 52 prosent i 2035. For bioavfall blir det anslått at auken går frå 47 prosent i dag til 71 prosent i 2035.

Berre ein halv kartong

Mange tek seg ein tur innom tax free-butikken for å plukke med seg sigarettar eller snus på veg heim frå utanlandsreiser. No blir kvoten halvert og det blir berre lov å ta med 100 sigarettar eller 125 gram snus inn landet. Obs! Obs! Det finst eit unntak for folk busett i andre land, og innstramminga gjeld berre for folk som bur i Noreg.

Skattegrep

I statsbudsjettet for neste år varsla regjeringa fleire skattegrep som rammar dei med høgast inntekt og formuar. Frå 1. januar blir satsen auka på formuesskatt frå 0,95 prosent til 1 prosent i trinn 1 (mellom 1,7 og 20 millionar kroner). I tillegg blir verdsetjinga auka av aksjar og bustader når formuesskatten skal bereknast.

Når det gjeld inntektsskatt, så blir kutta han for inntekter under 750.000 kroner, medan han blir auka for inntekter over 750.000 i året.

BSU-kutt

Frå 1. januar får folk som nyttar seg av bustadsparing for ungdom (BSU) ikkje lenger like mykje skattefrådrag på pengane dei sparer. Frådraget blir kutta frå 20 til 10 prosent.

Auka fagforeiningsfrådrag

Skattefrådraget for fagforeiningskontingenten blir derimot auka frå 5.800 til 7.700 kroner. Endringa gjeld frå og med inntektsåret 2023.

Moms på dei dyraste elbilane

Frå 1. januar 2023 blir det innført meirverdiavgift på elbilar for den delen av kjøpesummen som overstig 500.000 kroner. Frå same dato blir oppheva fritaket for omsetning av elbilbatteri.

Det blir lettare å få lån

Regjeringa endrar på utlånsforskrifta sånn at det blir lettare å få bustadlån. Frå 1. januar skal bankane leggje til grunn ein renteauke på minst tre prosentpoeng når dei vurderer beteningsevna til kundane. I dag må dei leggje til grunn minst 5 prosents auke.

Endringar i arbeidsmiljølova

Frå 1. januar blir retten styrkt til heiltidsarbeid i arbeidsmiljølova. Hovudregelen i arbeidslivet skal vere tilsetjing på heiltid, og behov for deltidstilsetjing skal dokumenterast av arbeidsgivar og drøftast med tillitsvalde. Føreretten til deltidstilsette til utvida stilling blir òg styrkt.

Lakseskatt

Regjeringa har også foreslått å innføre grunnrenteskatt på havbruk frå 1. januar 2023. Dei endelege detaljane i ordninga er ikkje klare, og forslaget er ute på høyring med frist 4. januar.

Ny barnevernslov

1. januar trer ei ny barnevernslov i kraft. Dagens lov er 30 år gammal og Stortinget vedtok ei ny lov våren 2021.

Fritt behandlingsval blir avvikla

Frå 1. januar blir ordninga fjerna kalla «fritt behandlingsval» i helsevesenet. Pasientane skal framleis ha rett til å velje behandlingsstad, men ordninga som gir private aktørar fri etableringsrett forsvinn, ifølgje Helsedepartementet.

Auka gebyr til pasientar som ikkje møter til time

Gebyret for pasientar som ikkje møter til avtalt poliklinisk time, aukar frå 1.125 kroner til 1.500 kroner. Gebyret innan psykisk helsevern og rusbehandling blir ikkje auka og er på 375 kroner.

Ny pengespellov og pengespelforskrift

Krava til pengespeltilbydarar blir skjerpa frå 1. januar. Styresmaktene får også fleire verktøy for tilsyn og kontroll med pengespelmarknaden.

Endringar i hundelova frå 1. januar

Endringane skal bidra til i større grad å førebyggje skadar og ulemper relatert til hundehald.

Straumstøtta blir forlengd

Den mellombelse lova om straumstøtte til hushald blir forlengd 1. januar. Den skal no gjelde ut 2023.

(©NPK)