– Den urbane bygda

Norheimsund Næringslag, Norheimsund Grendautval og grunneigarar var inviterte til informasjonsmøte måndag kveld. På planen stod utviklinga av «Nistagato», som gata vert kalla i prosjektet og på folkemunne.

– «Nistagato» har eit typisk bakgatepreg. Det er ikkje der me fjernar ugraset fyrst, for å seia det slik. Eg vil utfordra dykk til å få snudd inntrykket frå å vera ei gate der ein har alle baksidene av husa, til ein stad der folk har meir lyst til å gå inn enn å koma seg ut, sa Torleif Ones, ein av grunneigarane.

– Det kan vera mykje folk i sentrum i samband med eit arrangement, men det er likevel ikkje mange som går i «Nistagato». Folk går berre inn når dei vitjar spesialforretningane i gata, forklarte ordstyrar Hallvard Bjørgum.

Les også:

Dette vil ei arbeidsgruppe med Bjørgum, Geir Mo, Arve Øyri, Erling Aksnes, Karsten Valland, Bjørgulv Hauger og Geir Madsen gjera noko med. Landskapsarkitektar frå Bjørbekk & Lindbakk AS har fått ansvaret for å festa utviklingsplanane til papiret. Dei ynskte å vita kva som er det spesielle med Norheimsund.

– Det må vera trivsel. Samstundes tenkjer eg at dette er ei bygd med urbane kvalitetar. Det er ikkje mange bygder der du finn brustein og liknande, sa Hauger, som er leiar i Norheimsund Grendautval.

– Den urbane bygda, sa landskapsarkitekt og dagleg leiar i Bjørbekk & Lindbakk AS, Line Løvstad Nordbye.

– Noko unikt

Området som skal på teiknebordet, er gata frå busstoppet og torget innover mot Ny Trend. Sjølve busstoppet, vegen og fortauet mot hotellet er òg i planområdet.

Kanskje vert det i framtida tak over gata, ei fontene eller eit leikeområde i «Nistagato». Det var iallfall blant ynska frå dei frammøtte. Fleire av dei meiner at det må leggjast til rette for næringslivet i denne gata. Kanskje kan det gjerast ved å få alt på eitt plan, eller om fortaua får meir plass enn bilvegen.

– Det er ganske lett å sjå at dette området til no har blitt utelate frå planarbeid og standardhevinga som resten av sentrum har gått gjennom, sa Hauger.

Han opna møtet og fortalde om synfaringar i sentrum der fagfolk har vore spesielt opptekne av potensialet til Nedstegata. Gata kan verta noko unikt, til glede for ålmenta, dei næringsdrivande og huseigarane, sa han.

Borghild Ones snakka forsamlinga gjennom den historiske utviklinga av sentrum, og viste ei rekkje bilete av endringane.

– Må ha pulserande innhald

Prosjektleiar Geir Madsen fortalde om ideen bak prosjektet. Madsen sa at Norheimsund er ein fin plass, og at alle likar å få skryt for heimstaden.

– Det er ikkje nok at det er vakkert. Sentrum må ha eit pulserande innhald, sa Madsen.

Prosjektleiaren snakka òg om utfordringane med at folk ikkje lenger brukar butikkane som før, og det dermed vert tomme butikkvindauge i sentrum. Ifylgje Madsen er Nedstegata for stille store delar av døgeret. Visjonen er at gata skal verta enkel å ta i bruk under arrangement, slik at det blir lettare og meir attraktivt å arrangera noko i sentrum.

For å inspirera dei frammøtte, viste Madsen bilete frå Os sentrum. Senteret har fått liv i gata etter å bygd tak ved butikkane. I Stavanger har fargegata vorte ein populær plass. No skal det lagast gode planar, som kan gjennomførast samla eller steg for steg, som er konkrete og som kan gjennomførast, sa Madsen. Hauger meiner det er viktig å koma i mål med ein «masterplan», slik at når ein fyrst kjem til det steget at ein kan planta eit tre, så veit alle kvar det skal stå.

– Ein passe stor stad

Landskapsarkitektar frå Bjørbekk & Lindbakk AS var med på tettstadutviklingsprosjektet som førte til at Norheimsund fekk statens pris for attraktiv stad i 2013. Arkitektane har òg vore med i prosessen med uteområdet til Kvam vidaregåande skule, og kjenner difor allereie til Norheimsund. Ellinor May Aas representerte, saman med Nordbye, arkitektfirmaet.

– Dette er ein passe stor stad. Eit regionssentrum med denne storleiken har livets rett, sa Nordbye.

Ifylgje henne skal det ikkje berre sjå bra ut, men også vera funksjonelt på fleire måtar. Arkitektane ynskjer å oppnå noko som er bra for folk, for samfunnet og for miljøet. Det skal lagast møteplassar og byggjast stadsidentitet. Helst med materialar som har vore brukt til noko anna, eller som seinare kan brukast igjen.

– Slike prosjekt er med på å auka livskvaliteten på sånne små plassar. Me har veldig høge mål for prosjekta våre, sa Nordbye.

Skal kartleggja identiteten

For å klara dette, må arkitektane kartleggja og finna ut kva som er identiteten til Norheimsund. Nordbye sa at arkitektane treng hjelp til å finna gullkorn og til å velja ut kva kvemmingane vil at vitjande skal oppsøkja i Norheimsund. Frå salen kom det innspel om butikkar med god kundesørvis, fjorden og fjella, at ein kan gå på ski og bada same dag og den unike naturen. Det maritime, med båtlivet i fokus, vart nemnt som ein del av DNA-et til bygda.

I prosjektet skal ein arbeida med form og materialar, lys og uttrykk. Nokre element kan vera faste, medan andre kan vera mobile. Arkitektane er opptekne av å laga kantsoner der folk kan sitja i små grupper, og at det må vera element som passar for alle aldersgrupper.

– Ved bruk av lys kan ein skapa ein god atmosfære. Det kan verta som eit slags tak, der ein får himmelen eit hakk ned, sa Nordbye.

Det elementet som vart nemnt av flest møtedeltakarar, var ei form for tak. Å setja seg ned utan å verta våt, gjerne med noko dekorativt hengande over seg, er noko fleire av dei frammøtte ynskjer.

Fleire utfordringar

Aas var i presentasjonen oppteken av leik og aktivitet.

– Der unge har det bra, har ofte vaksne det godt, sa ho.

Borghild Ones er oppteken av at gata må vera attraktiv både til bruk for festivalar, men også for ein vanleg tysdagskveld i februar. Ho sa at det er viktig at bussen stoppar midt i sentrum, fordi det er flest kvardagar. Torleif Ones sa at ein må finna ei utforming som både fungerer for butikkane på dagtid, men at det òg må vera eit areal der det skjer noko, og som fungerer like godt på kveldstid.

– Det er bra du seier det med døgnrytme, for me tenkjer ofte på at plassane skal fungera i alle årstider, men det må også fungera heile døgeret, sa Nordbye.

Sjølv om ideane er på tankestadiet, lyfta Torleif Ones fram ulike utfordringar. Han peika på at det kanskje bør gjerast noko med vass- og avløpssystemet. Arkitektane må leggja til rette for sykkelparkering, varelevering og snøbrøyting, ta høgd for bilparkering for dei som bur i sentrum og sikra at bostømming lèt seg gjera. Det er viktig at naudetatane kjem fram om det trengst, sa Ones.

– Utfordringane er òg ein del av det å laga ein funksjonell stad, sa Aas.

Landskapsarkitekten nemnde at det er snakka om at gata kan bli eit gatetun, der det i prinsippet er bilfritt, men at det er mogleg å køyra på dei gåande sine premissar. Det gjer at ein kan laga mykje meir attraktive gaterom, sa ho.

Full politisk støtte

For å finansiera forprosjektet, har arbeidsgruppa søkt om 185.000 kroner frå kraftfondet til Kvam herad. Medan rådmannen rådde dei folkevalde til å løyva 100.000 kroner, innstilte formannskapet 7. november på å løyva heile summen. Heradsstyret avgjer saka 14. november.

– Dette høyrest veldig spanande ut, sa Gjermund Stuve (Sp).

Sp stod bak framlegget, som utvikla seg til eit fellesframlegg etter kvart som køen av lovprisande parti voks.

– Me heiar veldig på dette, sa Arne Sandven (H).

– Absolutt noko som er etterlengta, sa varaordførar Frode Nygård (Frp).

– Slike saker med sentrums- og stadutvikling bør prioriterast øvst i tider med dårleg økonomi. Tiltak som aukar attraktiviteten og dei visuelle kvalitetane i sentrum, bør stå høgt, sa ordførar Torgeir Næss (Ap).

Sidan vil det ifylgje Madsen, som er folkevald for SV og var ugild i saka i formannskapsdebatten, koma større kostnader med å realisera prosjektet. Han oppmoda dei næringsdrivande om å bidra økonomisk. Det vil verta søkt om pengar frå heradet, fylkeskommunen og ulike stiftingar.

I ein tidlegare versjon av denne saka vart Torleif Ones omtala som brannsjef. Det er han for så vidt, men Ones var i møtet som grunneigar. Dette vart retta måndag 11. november klokka 11.10.