Da Vegard (32) byrja å bruke høyreapparat, var skilnaden som natt og dag

Dei fleste som opplever problem med høyrselen, har aldri vurdert verken høyreapparat eller å testa høyrselen. Vegard Øvstegård Bergquist har brukt høyreapparat i snart to år no, og beskriv skilnaden på før og etter som natt og dag.

Vegard Øvstegård Bergquist (32) bur på Sjøholt, ein tettstad utanfor Ålesund, med sambuaren og barna deira på seks og to år. Det var sambuaren til Bergquist som på eit tidspunkt meinte at han hadde byrja å skru på tv-en veldig høgt og at han sa vel mykje «hæ».

Ho jobbar med små barn med nedsett høyrsel eller høyrselstap på sjukehuset, og visste difor kva ho snakka om. Ho meinte det var på tide at han kom seg til legen og fekk sjekka høyrselen.

– Eg tok kontakt med fastlegen, og der tok eg ein enkel høyrselstest. Den viste at det var eit høyrselstap, men ikkje noko stort.

Legen viste Bergquist vidare til Øyre-nase-hals-poliklinikken på sjukehuset i Ålesund, for ei meir omfattande undersøking. Der fann dei ut at han i tillegg hadde tinnitus, som kamuflerte ein del lyd.

– Det susar og sprakar ein del. Den blir litt oppslukande. Eg mistar ein del av smålydar og vanleg prat om folk er eit stykke ifrå. Dei fadar ut, forklarer han.

Prøveperiode

Høyrselssentralen i Ålesund hjelpte Bergquist med å greie ut høyrselstapet og finne ut korleis dei skulle hjelpe.

– Vi fann ut at eg kunne prøve høyreapparat iallfall for å sjå om det hadde ein positiv effekt.

Høyreapparatet vart programmert ut frå høyrselstesten og andre testar dei tok der, og ut frå korleis han sjølv føretrekte lyden. Dei prøvde seg fram på om han ville ha meir diskant, meir bass, og kva som var passe høgt. I tillegg vart det installert eit program der han kunne tilpasse apparatet til forskjellige situasjonar som til dømes restaurantbesøk og omgivnader med mykje støy.

Bergquist fekk ein prøveavtale, og prøvde å gå med høyreapparat i om lag ein månad, før han kom tilbake til ny kontroll med audiografen.

– Det var som dag og natt. Da vart det søkt om støtte til høyreapparat. Eg fekk innvilga det og har hatt det sidan. Det er heilt supert, det er eit kjempehjelpemiddel, seier Bergquist.

Skuldrene sokk

Han merka på forskjellige måtar at det hjalp i kvardagen.

– Eg kjente fort at skuldrene sokk, eg fekk mindre spenningshovudverk, og slappa meir av. Du slepp å gå og konsentrere deg, noko som skjer automatisk når du anstrenger deg for å høyre, legg han til.

Til dagleg jobbar Bergquist turnus i ambulansetenesta i Helse Møre og Romsdal. I ambulansejobben får han òg lettare med seg kva som blir sagt bak i bilen.

– Det er jo vegstøy og mumling. Det å høyre kva pasienten seier og få med seg sjukehistoria, krev mindre energi enn det gjorde før.

I tillegg merkar familien at han får med seg meir og følger med meir når dei sit rundt bordet. Tv-en er lågare på.

– Og så er det no kjekt dette, at eg treng ikkje nødvendigvis å sjå folk for å høyre kva dei seier, legg Bergquist til.

Nesten ein av fem har redusert høyrsel

I HUNT 4, den nyaste folkehelseundersøkinga frå Folkehelseinstituttet, kjem det fram at 18,2 prosent av den vaksne befolkninga har redusert høyrsel. Til samanlikning var det 14,5 prosent på midten av 90 talet, i HUNT 2.

Både ei aldrande befolkning og måten unge brukar lyd på i dag, med øyreproppar og høg lyd samanhengande over lang tid, er faktorar som gjer at folk høyrer dårlegare.

Det er òg gjort ei fersk Ipsos-undersøking med eit representativt utval av vaksne folk i Noreg på oppdrag for Hørselshemmedes Landsforbund. Der svarer 30 prosent at dei opplever at dei høyrer dårleg. 76 prosent av desse har likevel ikkje vurdert å ta i bruk høyreapparat som eit hjelpemiddel. I tillegg veit dei færraste at det er gratis.

Kampanje

Aldri før har så mange høyrt dårleg, konkluderer Hørselshemmedes Landsforbund. 21. september gjekk startskotet for den landsdekkande årlege kampanjen deira, «Hvert øre teller». I år set organisasjonen fokus på det å bruke høyreapparat.

– Mange seier dei får eit betre liv med høyreapparat, og det er det mange som ikkje er klar over. Vi ønsker å informere og opplyse om kor viktig høyreapparat er og kva fantastiske resultat det kan gi for ein med høyrselstap, seier Henrik Peersen, generalsekretær i Hørselshemmedes Landsforbund.

Forsking viser at ubehandla tap av høyrsel kan gi store både sosiale og helsemessige konsekvensar, mellom anna auka sårbarheit for depresjon og demens.

– Folk med ubehandla høyrselstap kan bli meir slitne, få problem med nakke rygg skuldrer, og få muskelplager fordi ein bruker mykje energi på å prøve å tolke kva som blir sagt.

– Ein kan òg begynne å trekke seg unna sosiale settingar. Ein merkar kanskje ikkje så godt kva grunnen er, men ein merkar at ein får ikkje like mykje sosialt ut av kafebesøk med venner, og trekker seg gradvis unna, seier Henrik Peersen.

Gratis

I Noreg får ein dekt høyreapparat gjennom folketrygda. Men sjølv om høyreapparatet kan hjelpe mykje, tar det tid for mange å bli vane med å bruke det, og mange apparat blir ikkje brukte. Om ein ventar lenge med å prøve det, kan det òg bli vanskelegare å venne seg til. Difor vil HLF senke terskelen folk har for å ta i bruk høyreapparat.

– Det er ikkje som å ta på seg briller og så ser ein krystallklart. Mange har er ein del hinder frå høyrselstapet byrjar til ein er ein nøgd med å bruke høyreapparatet. Den vegen til å bli nøgd med apparatet, må vi korte ned, seier Peersen.

– Eit høyrselstap kjem ofte gradvis, og mange tenker dei høyrer for godt for eit høyreapparat. Ein av mytane vi prøver å avvise, er at ein må høyre veldig dårleg for å bruke høyreapparat.

– Dei rundt deg opplever kanskje at du høyrer dårleg. Du kan allereie ha fått problem utan å vere klar over det, som at du trekker deg lettare unna, blir litt meir sliten og får stive skuldrer og vond nakke. Mange legg ikkje nok merke til at dei høyrer dårleg til å gjere noko med det.

– Har du den minste mistanke om at du høyrer dårleg, gå og ta ein test. Den terskelen er høg. Det burde vere like vanleg som at ein gjekk og tok ein synstest, meiner Peersen.

Som å bruke briller

Bergquist er ikkje i tvil om at det har vore bra å ta i bruk høyreapparatet.

– Eg tenker at i dag er det ikkje noko verre å bruke høyreapparat enn å bruke briller, eigentleg. Begge er jo hjelpemiddel for at du skal få ein betre kvardag. Og utviklinga har komme så langt.

– No når eg har prata med deg på telefonen, så har telefonen lege på bordet. Så apparatet kan fungere som vanleg øyreproppar òg, forklarer han til Nynorsk pressekontor.

– Om nokon føler dei har behov, er det berre å sjekke, og det er hjelp å få. Det er ikkje noko nederlag å må gå med høyreapparat, seier Bergquist.