Byrjar få løn for tolmodig arbeid
På Bjørke vitnar stablar med nettingpakka juletre om at jula nærmar seg. I år skal om lag 1.500 tre frå garden pynta heimar lokalt og nasjonalt.
Juletreproduksjon er for tolmodige sjeler. Juletre må veksa mellom åtte og ti år før dei er store nok til å haustast. Erling Froestad byrja for alvor å planta tre i 2011. Dei siste par åra har talet på juletre frå garden sakte, men sikkert auka.
Sonen Runar Hauso Froestad tok over garden i 2019 og driv juletreproduksjonen saman med faren. Froestad junior fortel at garden har fleire enn 30.000 juletre, alle ein variant av fjelledelgran. Han er i ferd med å ta over juletreproduksjonen. Dette skjer ved at faren eig dei trea han i si tid planta, medan han sjølv eig dei nye trea som vert planta.
– Dermed får me ein naturleg overgang der det til slutt er eg som eig alle trea, seier Froestad junior.
– Treng mykje stell
Medan juletrea veks seg store, er dei utsette for både skadedyr, sjukdom, vêr og vind.
– Sjukdom og skadedyr kan ein handtera med å sprøyta. Vêret er det verre å gjera noko med. Ein kan mista tre på grunn av tørke eller vind, men det verste som kan skje, er at det kjem frost om våren etter at trea har blømt. Eg har høyrt om folk som har mista 80 prosent av trea på grunn av frost, seier Froestad.
Juletreproduksjon er arbeidskrevjande. Det meste må gjerast for hand.
– Trea må formklippast, knoppar knipast av og toppar må kappast. Gjer du ikkje det naudsynte arbeidet, vert kanskje berre ti prosent av trea fine nok til å verta juletre, fortel Froestad.
Uansett kor mykje ein arbeider med trea, vil det alltid vera tre som døyr eller ikkje vert fine nok.
– Det er vanleg at mellom 10 og 25 prosent av trea ein plantar, fell frå, seier Froestad.
Krikar og krokar
At ein valde å byrja med juletreproduksjon på Bjørke, skuldast terrenget.
– Delar av garden ligg i eit område som ikkje eignar seg til så mykje anna. Me kombinerer juletreproduksjon med sau. Dei beste områda brukar me til sau, og så brukar me krikar og krokar og bratte skråningar til tre, fortel Froestad.
Det er nokre fordeler med å kombinera sau med juletre.
– Mange juletreprodusentar brukar mykje ressursar på å slå graset rundt trea. Me lèt sauene halda graset nede. Dei siste åra har me unngått at sauene har forsynt seg av trea, men me kunne nok ikkje ha brukt geiter til dette, seier han.
A-tre og B-tre
Froestad fortel at dei fleste kundane vil ha juletre som er mellom 1,7 og 2,5 meter høge. Men det er òg ein viss etterspurnad etter mindre eller større tre. Trea vert sorterte som A-tre og B-tre. A-trea er finast og kan seljast for høgast pris.
– Når ein rangerer tre, ser ein på heilskapen. Trea må vera tette, symmetriske og ha den rette fargen, fortel Froestad.
Av dei 1.500 trea garden skal selja i år, vert 1.100 leverte til engrossal. Om lag 300 tre har juletreprodusentane tenkt å selja sjølve i Kvam, Bergen og på Voss.
– I tillegg sel me om lag hundre tre til folk som vil hogga sitt eige tre. Eg trur det å henta juletreet sjølv har vorte ein juletradisjon for mange kvemmingar, seier Froestad.
Trur på framtida
Til neste år er planen å auka talet på tre til engrossal til 3.000.
– Me trur me kjem til å kunna levera mellom 2.000 og 3.000 tre i året framover. Det er om lag det ein kan levera når ein har 30.000 tre, seier Froestad.
Han har tru på framtida.
– Mange som driv med juletreproduksjon, nærmar seg pensjonsalder og vil forsvinna frå marknaden dei neste åra. Dei fleste trea som vert importerte til Noreg, kjem frå Danmark. Me veit at det har vorte planta færre tre i Danmark dei siste åra. Sjølv om plasttrea har teke over ein del av juletremarknaden, trur me framtidsutsiktene er gode, seier Froestad.
