Ny Strandebarmsheim og litt om eldreomsorg

Eit mål på kvaliteten på eit samfunn er korleis me tek oss av dei svakaste. Kvam er ein god kommune å bu i, og har vore flink med framtidsretta planar og tiltak. Det er gjort store investeringar i barnehagar og skular i heile kommunen, også innan pleie og omsorg. No står ei sårt tiltrengt oppgradering for dei eldste hjelpe- og pleietrengande i Strandebarm for tur.

Det var derfor ein «gledens dag», dette uttrykte både underteikna og Herleif Tveit (Sp) i heradsstyret, då saka var oppe 10. oktober. Det vart då vedteke å gå vidare med planlegginga av ny sjukeheim i Strandebarm.

Me står overfor eit stigande tal eldre som gjer at frå ca. 700 000 pensjonistar i dag vil det dobla seg til ca. 1,5 millionar i 2040. Talet på menneske med demenssjukdom vil òg auka frå ca. 80 000 i dag til 150 000 i same tidsrom. Det gjeld å posisjonera seg for framtida. Sjølv om fleire eldre vert betre fungerande og friskare, og mykje og ny forsking kanskje gjer at ein om nokre år har medisinar mot Alzheimer, så får me ei stor utfordring framover. Det er altså ikkje berre situasjonen i dag me behandlar, men korleis du og eg vil ha det når/viss/om me treng ein omsorgsplass.

Strandebarmsheimen i dag er nedsliten, har plassmangel, små rom, smale dører og korridorar. Dette medfører at ein ikkje kan gruppera bebuarane etter funksjon og tilstand, eller skapa optimal trivsel. Særleg manglar der høve til trening, rehabilitering og fysioterapi, og bebuarane blir for passive og får for lite fysisk stimuli slik det er i dag. Men trass dette gjer dei tilsette ein kjempeflott innsats for at dei som bur der, skal ha det godt og trivast ut frå føresetnadene.

Nytt helse- og omsorgssenter på Tangerås: Vil gje treningsmulegheiter inne, treningsområde ute med tilrettelagde vegar/park/sansehage i tillegg til vegane rundt skule og idrettsanlegg. (Las forresten nyleg i BT om det nye Luranetunet på Os, der hadde dei laga ein innebygd sansehage med eksotisk preg. Det måtte vera fint vintersdagen.) Tryggare uteområde vil også føra til færre stengde dører og større fridomskjensle. Ein kan lata bebuarane vera i mindre grupper og auka trivselen. Demente kan få skjerming og få meir ro og tryggleik. Dette gjeld òg i etesituasjonen, der ein med større plass kan gjera måltida meir koselege. Ein kan ha mindre grupper og betre tid ved måltida. Motivasjon og trivsel heng nøye, og er viktig for matlyst og helse. Ein har sett at i mange sjukeheimar kan over halvparten av dei som bur der, vera underernærte. Dette har det heldigvis blitt fokus på no. Men utanom ernæring og fysisk aktivitet, så veit me at sosial understimulering og einsemd er store utfordringar for eldre, og at det å ha meiningsfulle ting å vera opptekne av og gjera på i kvardagen, også har stor betydning for helse og oppleva godt liv. Her skjer det mykje positivt frivillig arbeid ved lag og grupper som bidreg med underhaldning og aktivitetar og sosial kontakt på ulikt vis. Dette byrjar også å bli meir koordinert, ved f.eks. Grannehjelpa.

Eit godt dagsenter med nok plassar, saman med bl.a. omsorgsteknologi, kan også gjera at fleire kan bu heime lenger om helsa skrantar.

Ny sjukeheim/helse- og omsorgssenter på Tangerås vil gje dei eldste ein sentral plass i bygda, gjera det lettare for samarbeid med skule og barnehage, lettare å delta på arrangement på skulen o.s.v. og utvida samarbeid med lag og organisasjonar i Strandebarm (som har lange tradisjonar for dette og for dugnadsånd).

Sjølv om folk vert eldre, så vert det heldigvis mange fleire spreke eldre, og som lenger enn før kan bu og vera aktive i eigen heim. Det er også auka fokus i dag på trening blant eldre. Forsking har vist at trening for eldre gjev gode resultat. Det finst i dag gruppetreningar innan styrke, balanse og anna i Kvam. Einskilde kan også få eit «team» heim for tilrettelegging av målretta trening m.t.p. å kunna klara seg og fungera i eigen heim («kvardagsrehabilitering»). Ein kan også få rådgjeving om tilrettelegging av eigen bustad for å kunna fungera der om helse og funksjon skulle bli svekt. Alle burde eigentleg stilla seg spørsmålet: «Fungerer min bustad godt nok om eg skulle få eit funksjonstap»?. Det var godt å lesa nyleg i HF om ekteparet Skutlaberg, som på ein gjennomtenkt og fin måte hadde tilrettelagt huset og tunet sitt til å kunna fungera og vera aktive om enn helsa ikkje var som før! Ja, sjølv ei trapp (som me fagfolk har sett på som noko farleg) var eit fint treningsmedium når rekkverka er gode og sikre.

Så 10.10.17 var ein «gledens dag» då Kvam heradsstyre vedtok å starta regulering av areal og komma med eit konkret forprosjekt tidleg i 2018 for nytt helse- og omsorgssenter for 24–26 bueiningar, samt nytt samlokalisert sjukeheim- og helsesenter i Strandebarm.

Hallgeir Aase,

fysioterapeut