Kommentar: Himmel eller helvete – eller berre Hardangerbadet?

Hardangerbadet er i innspurten etter mange års god innsats frå mange. 12. desember skal avgjerda takast. Anten stuper Kvam herad inn i prosjektet med hud og hår, eller så vert det nok ingenting av bade- og helseanlegget i Øystese. Det ligg an til ein kort og intens debatt, vonleg både i våre spalter, i sosiale medium, i partia og i dei tusen heimar, den neste halvanna veka. Så langt i haust har saka bore eit visst preg av å vera det engelskmennene kallar «elefanten i rommet»: eit stort og viktig – og kanskje ubehageleg – tema som så å seia alle er opptekne av, men ingen torer å drøfta.

Eg kryssar fingrane for ein sakleg, grundig og opplysande debatt der alle torer å seia det dei meiner, men eg er ikkje optimistisk med tanke på bakteppet og forhistoria. Dersom skitkasting vert debattforma, habilitet vert politikk og postadressene nok ein gong deler folket når det verkeleg gjeld å tenkja stort, langsiktig og prinsipielt, har ikkje kvemmingane teke mange steg – i alle fall ikkje framover – sidan skyttargravsskulekrigen for ti år sidan. Hardangerbadet-saka er for viktig til å lata geografien avgjera henne, men eg har diverre lita tru på at noko anna kjem til å skje.

I eit godt ordskifte lærer debattantane av kvarandre, med sams mål om å verta klokare. Møter ein gode og overtydande motargument, skiftar ein standpunkt og side. Utan å ha anna enn overflatiske inntrykk å støtta meg til, vågar eg påstå at det er langt mellom dei som har endra syn på Hardangerbadet. Anlegget – med kommunal deltaking og risiko, vel å merka – er anten himmel eller helvete, fantastisk eller håplaust, unikt eller unikt tåpeleg. Dei som er for kommunal deltaking, er så grenselaust for, og dei som er mot, er så umåteleg mot. Argumenta til motparten vert nok lesne, høyrde og til ein viss grad registrerte, men dei fell likevel på steingrunn og prellar av som vatn på gåsa. Me har bestemt oss, må vita!

Påfallande mange forkjemparar og økonomiske støttespelarar held til i Øystese, påfallande mange motstandarar held til i Norheimsund og for så vidt dei andre bygdene. Fordelinga er sjølvsagt ikkje tilfeldig og heller ikkje unaturleg ettersom me alle er oss sjølve nærast, særleg når det på ein eller annan måte er pengar og eigedom inne i biletet, men saka må vera ei fallitterklæring for alle som hevdar at me alltid må tenkja på heile Kvam. Den edle tanken om at det som er godt for deg, kan vera godt for meg, viser seg å smuldra snøgt opp når det snører seg til og realitetane kjem på bordet. Som på andre felt kan det òg tenkjast at det rår ei viss usemje om kva som er godt. Kontrasten mellom presentasjonen av prosjektet som eit regionalt fyrtårn, og usemja mellom innbyggjarane, må vera eit sørgjeleg syn for alle som brenn for samarbeid og heilskapstenking i Kvam og Hardanger.

Saka er stor og samansett, noko ein ikkje skulle tru når ein ser glansen i augo til dei som er for og vreiden i augo til dei som er mot kommunal medverknad. Det finst svært gode argument for tiltaket, ikkje minst arbeidsplassar, aktivitet og inntekter i lokalsamfunnet, frisk satsing på hotellet, auka attraktivitet i reiselivet og ei rimeleg kommunal oppgradering av bassengtilbodet. Likeins finst forståelege motargument. Frykta for dei økonomiske følgjene for Kvam herad er det tyngste. Til alt hell har private stilt villig opp som både aksjonærar og garantistar. Ein kan rekna, stipulera og spørja fagfolk så mykje og lenge ein vil, men kjem uansett ikkje frå at satsinga vil ha eit visst preg av lukkespel. Og bortsett frå at han er både solid og unik, veit folk flest enno for lite om kva den såkalla helsedelen heilt konkret skal by på, utanom at nokre eksisterande tenester skal flytta inn i lokala.

Den politiske handsaminga har diverre vore alt anna enn så omstendeleg som ho burde ha vore i ei sak av eit slikt omfang. No kjem saka truleg for andre gong opp utan politisk handsaming i andre organ enn heradsstyret som følgje av eit hastverk som burde vore unngått når ein har hatt så mykje tid til rådvelde. Hastverk er oftast lastverk, særleg når hastverket i ettertid viser seg å vera uturvande. Det er eit paradoks at sjølv om det er gått nesten 28 månader mellom handsaminga av saka i 2015 og i år, så hastar det å få ei avgjerd kvar gong.

Det er lett å forstå både dei som er for og dei som er mot at Kvam herad skal løyva pengar til og ta på seg ansvar i Hardangerbadet. Ingen av dei er geniale og ingen av dei er åndssvake. Vona er at både dei folkevalde og alle andre tek kvarandre og argumenta på båe sider like seriøst og veg dei nøye opp mot einannan. Å bestemma seg på førehand, eller å tenkja i anten svart eller kvitt, er altfor lettvint i ei sak av dette kaliberet. Gråsona er kanskje diffus og keisam, men ofte er det der vegen til dei klokaste avgjerdene finst.

Redaktør Sigbjørn Linga