– Til ære for Ingebrigt Vik og dei som reiste bygget

Det er 97 år sidan bilethoggaren frå Øystese gjekk bort. Før Vik døydde, testamenterte han så å seia heile sitt kunstnariske livsverk til Øystese Ungdomslag. Då var vilkåret at laget skulle skaffa eit hus til samlinga. 17. mai 1934 stod huset, teikna av arkitekt Torgeir Alvsaker, klart.

– Bygda gjorde ein kjempeinnsats då huset vart bygd og seinare innvigd i 1934. Det var stor ståhei og stas under opninga, fortel styreleiar Harald Kjosås.

Fleire oppgraderingar

Museet, som er plassert midt i Øystese sentrum, trur Kjosås betyr meir enn folk i bygda er klare over. Han lèt seg ikkje berre imponera over kunstverka til Vik, men også over innsatsen lokalsamfunnet har lagt ned for å forvalta dei.

– Det er interessant å sjå på gamle bilete, frå åttekanten i 1934 og fram til i dag. Det er eit eventyr at me har dette i bygda, seier Kjosås.

Frå opningsdagen stod oktogonen uendra fram til 1954. Då vart det lagt til ein nisje på kvar side av inngangspartiet. Bakgrunnen for dette var at dei to allegoriske skulpturane, Målarkunsten og Bilethoggarkunsten, skulle verta ein del av utstillinga. Dei var nemleg for store til å få plass inni museet. Dei to verka laga Vik til Jubileumsutstillinga i Oslo i 1914. Seinare vart museet oppgradert endå eit hakk då Kunsthuset Kabuso vart bygt i 2005. Då vart det laga ein fløy i bakre kant.

Dei siste åra er det lagt ned ein stor jobb med skifte av utstilling og utforming, fortel Kjosås. Han meiner at museet no er meir fleksibelt og betre tilrettelagt for at flest mogleg skal kunna vitja det. Sommaren 2022 var bygningen nymåla, hadde fått nytt golv og ein ny hovudinngang. Inni museet vart det betre plass mellom verka, slik at også rullestolbrukarar skulle koma seg lett fram.

– Oppgraderinga var eit stort framsteg, seier styreleiaren.

Sissel Lillebostad legg til at museet i same periode vart reinska for alle tillegg som kom etter 1930-talet. Målet var å gå tilbake til det originale, forklarar ho.

Meir i kjømda

Lillebostad omtalar Vik som ein fabelaktig bilethoggar og ein kunstnar i særstilling.

– Det er ein djup humanisme i skulpturane. Han var fantastisk til å skildra menneska, og klara å fanga dei ulike stadia i livet.

Bygningen bidreg til at Vik blir hugsa, meiner Lillebostad. Det å forvalta samlinga etter han, og å gjera henne tilgjengeleg for folk, er viktig, understrekar ho.

Hovudgruppa av besøkjande i dag er tilreisande, særskilt eldre som ofte kjem i grupper, fortel Lillebostad. Fleire av dei har gjerne vakse opp i Øystese, og tek med seg vener og kjende til museet. Dessutan vert dei som vitjar opne utstillingar i Kabuso, tekne med innom Ingebrigt Vik museum som ein del av opplegget.

Vidare planar for museet er å ordna plenen og området rundt bygget, fortel Kjosås. Dessutan skal lyssetjinga endrast for få å fram det som er viktigast, og for å gje eit endå betre inntrykk, seier han.

Lillebostad opplyser at det vert jobba med tiltak for at fleire skal oppdaga og ha glede av arbeidet til Vik. Eit av tiltaka er å skriva nye tekstar, eit anna å formidla kunsten til svaksynte og blinde. Ho meiner at skulpturane til Vik er godt eigna til eit slikt prosjekt.

Talar og musikk

På grunnlovsdagen inviterer styret og Kunsthuset Kabuso altså til jubileumsfest. På programmet står talar, biletspel frå 1934 og fleire musikalske innslag. Den fyrste delen finn stad i museet, der mellom andre Arne Fykse vil spela hardingfele. Ifylgje fagleg leiar Sissel Lillebostad i Kabuso var Vik svært glad i musikk, og den einaste luksusen han tillét seg, var å gå på konsertar.

– Eg trur spesielt fele stod han nært, seier ho.

På kvelden vert det konsert i Kabuso. Han står mezzosopran Lucia Cervini og pianist Sevinj Asgarova for.

Før konserten skal Beate Gauden tala. At det vart ho som fekk oppdraget, var ikkje tilfeldig. Kjosås fortel at mor til Gauden var svært interessert i Vik, og at ho var omvisar i museet i mange år. Ifylgje han skal familien dessutan ha arva nokre skulpturar etter Vik.

Lovar fest og god stemning

Då museet vart innvigd, var området pynta med ein stor blomeportal, ifylgje Lillebostad. Då skal lokalbefolkninga ha stilt opp i bunader, og mennene hadde sikspens og damene skaut. Kjosås oppmodar flest mogleg om å stilla med identiske hovudplagg på markeringa på nasjonaldagen 90 år seinare.

Sjølv om det ikkje vert nokon blomeportal i år, lovar arrangørane at det skal verta ein stor festdag som dei vonar mange vil ta del i.

– Dei som aldri har vore i museet før, får ei stor moglegheit til å koma og sjå kor flott det er på 17. mai. Jubileet er til ære for Vik og til ære for dei som gjorde jobben med å byggja huset. At dei fekk det opp så tidleg etter at Vik døydde, viser ein stor innsats, seier Kjosås.