Spelemannen som ikkje lét seg lokka

Saman med tidlegare klassekamerat Nils Erik Kvamme har Hamre laga til framsyninga Eit band, ein jukebox og ein gut som gjekk forbi, eit portrett av spelemannen Knut Hamre.

Laurdag var det «Skykkjeskukkjen» på Fykse som husa karane frå Granvin.

Kvelden byrja med eit tilbakeblikk på 1960-talet. Ifylgje Kvamme samla unge seg rundt jukeboksen på den lokale kafeen for å høyra dei nyaste The Beatles-låtane på den tida.

– Tonane strøymde ut som englestøv og la seg som fløyel på respatexborda på Brekke kafé. Ei ny tidsrekning kunne byrja, sa Kvamme.

Men Hamre hadde andre interesser og lét seg ikkje lokka inn. Han brukte heller tida hjå læremeister Anders Kjerland for å læra seg ein ny slått.

– No er The Beatles borte. Jukeboksen likeins. Men mannen som gjekk forbi, han lever framleis ut sine ambisjonar og si speleglede, sa Kvamme.

– Ikkje særleg tolmodig

Hamre var ifylgje Kvamme ein av få unge som spela fele i Hardanger på 1960-talet. Hjå læremeister Kjerland fann Hamre fort ut at det var lurt å øva på det han skulle læra seg den neste timen.

Kjerland var ein svært god spelemann, men han var ikkje ein særleg tolmodig pedagog, minnest Hamre. Etter eit år eller to hadde han lært seg teikna på at undervisinga var over. Til dømes at han gjekk rundt på golvet og plystra. Det var eit hint om at det var på tide å koma seg heim.

Vidare fortalde Hamre om oppturar og nedturar, og om fleire som har hatt ekstra mykje å seia for han som spelemann. Olav H. Hauge, til dømes.

– Eg vart heilt hekta på den mjuke, mørke klangen i stemma hans, fortalde Hamre.

Braut tradisjonar

På storskjerm viste karane mellom anna klipp frå ei direktesending på NRK på jonsokaftan i 1974. Det vart sendt direkte frå landskappleiken, då Hamre vann hardingfeleklassen for fyrste gong.

– Om du bryt med det etablerte, kan det koma reaksjonar, sa Hamre.

Han sikta til dominansen frå Telemark. Det var deira «greie» å vinna. Fleire – inkludert NRK – ville gjera om på kven som vann, men det var trass alt ei dommaravgjersle.

Det enda opp med at felespelaren Hans W. Brimi sa klart ifrå; Om nokon endrar på det, vil det få fylgjer.

Sigeren vart ståande.

– Ein enorm formidlar

Hamre har vore svært viktig for hardingfela i Hardanger.

Mannen bak Felemakarscenen, som arrangerte tilstellinga, er felemakar Ole Gjerde. Han fortel at det var Hamre sjølv som tok kontakt og fortalde om framsyninga. Arrangementet valde Gjerde å ha på Fykse, ikkje på heimebane i Strandebarm. Strandebarm har hatt mange arrangement den siste tida, og så er det gjerne flest folk inst i kommunen som har eit forhold til Hamre, seier Gjerde.

Hans eige forhold til Hamre er litt tosidig, fortel han. På den eine sida er Hamre ein fantastisk og teknisk god spelemann. På den andre sida er han ein enormt god formidlar, synest Gjerde.