Samla ferjehistorier i bok

I boka skriv han om folk knytte til ferjesamband på Vestlandet. Boka «Ferjefolket» har fått undertittelen «Storm og stille, fest og fødslar, kjærleik og kø».

– Ferjene er ein del av den nyare kulturhistoria vår. Eg har funne historier om alt frå fødslar og dødsfall til bryllaup og fest. Ein ven påstod til og med at han hadde sin seksuelle debut på ei ferje, seier Folgerø.

Forfattaren er oppvaksen på Stord og har difor reist mykje med ferjer. To av bøkene han har skrive tidlegare, handla om vestlandsvegane. Det som gjer at vegane heng i hop, er ferjene, seier han. Forfattaren tenkte det var interessant å skriva om ferjekulturen, fordi menneske har eit elsk-hat-forhold til ferjene.

– Mange hatar ferjene og vil verta kvitt dei raskast mogleg. Andre elskar å reisa med ferjer. I dette spennet har eg funne mykje interessant å skriva om, seier Folgerø.

– Ei høgare eining

Forfattaren har reist frå Smøla i nord til Stavanger i sør for å samla inn historier, minne og opplevingar frå folk på ferjer og kaiar, som kan forklara det tvisynte forholdet folk har til ferjer. Han meiner kapteinar, matrosar, billettørar og kafétilsette fortener å verta løfta fram. Mange ferjeturar har ein gløymt, men likevel har dei fleste nok minne til at ordet ferje framkallar eit bilete på netthinna hjå kvar enkelt, seier Folgerø. Hardanger har fått god plass i boka, ifylgje forfattaren.

Del éin i boka har fått namnet «HSD-land». Ferjene i Hardanger og Sunnhordland vert omtala i dei fyrste seks kapitla. Forfattaren skildrar utviklinga til ferja som har gått mellom Kvanndal, Utne og Kinsarvik. Han skriv at sambandet opna 20. august 1940 og vart hovudvegen mellom aust og vest, og skildrar trekantsambandet som turismen sitt gylne triangel på Vestlandet. «Her gjekk fjord, fjell og trafikkaos opp i ei høgare eining», skriv han.

Kapittelet heiter «Frå gullalder til grå kvardag» og er innom både dei lange ferjekøane og at Kinsarvik var landets mest fotograferte kai, i kontrast til dagens situasjon, med nedlagd kiosk og bilar som knapt fyller opp eitt køfelt.

Polvarer på sjøen

I boka får ein møta personar som av ulike grunnar er knytte til ferja. Kjersti Mjør fortel om korleis det var å veksa opp ved kaien i Kvanndal. Britt-Marit Eidnes og Sigmund Utne gjev liv til historia om korleis det var å arbeida på ferja. Utne hadde i fleire år ein ekstrajobb, i tillegg til å vera matros, der han heldt utkikk etter kjeltringar og peika lensmannen i rett retning. Eidsnes serverte pils og vart slik ein del av fleire vorspiel på turar over fjorden. Boka serverer også fakta om kva som har redusert ferjetrafikken.

Ferja «Folgefonn» har fått sitt eige kapittel, der den spesielle opningsfesten er omtala. Eit eige kapittel har HSD-samlaren Viggo Nonås òg fått. «Om ferjegalskap var ein diagnose, hadde Viggo for lengst vore innlagd», står det i boka. Nonås er kaptein på ferja som går mellom Gjermundshamn, Varaldsøy og Årsnes. Han samlar på alt av suvenirar og har eit glasskap med mellom anna skinnpungar, nøkkelringar og jakkemerke utstilte.

Forfattaren fortel at boka er krydra med nokre svært dramatiske historier. Mellom anna er den einaste dødsulukka knytt til ei ferje omtala. Det same er ulukka der polvarer for éin million kroner hamna på sjøen utanfor Os då ein lastebil trilla av ferja.

– Det kom hobbyfiskarar frå alle kantar for å fiska opp brennevin og vin. Det kunne fort gått gale, men sidan det berre var materielle skadar, kan ein flira litt av det i ettertid, seier Folgerø.

– Meir om folk enn ferjer

At ferjesambandet mellom Jondal og Tørvikbygd ikkje er nemnt i boka, skuldast manglande historier.

– Sannsynlegvis er det mange historier derifrå òg, men eg klarer ikkje få tak i alle, seier Folgerø.

Forfattaren seier at boka ikkje er ei faktabok om ferjer, men meir ei bok om folk enn om ferjer. Han har fått tilbakemeldingar frå lesarane om at dei kjenner seg att og kan minnast episodar dei har opplevd tidlegare. Det er ikkje ei bok for ferjenerdar som er spesielt interesserte i ferjer, men for folk som har reist med ferjer, seier Folgerø. Ferjene er berre ramma der hendingane skjer.

Også ein del av dei nedlagde ferjesambanda er omtala. Mellom anna er ferja mellom Bruravik og Brimnes via eit eige kapittel. Folgerø fortel at han intervjua Kari-Margrethe Røynstrand, som arbeidde i billettbuene på begge sider. Ho var òg sjef for alle kaibillettørane både på dette sambandet og på kvanndalssambandet. Ho tok vare på dagbøker der episodar, observasjonar og møte med bilistar vart loggførte. Fleire av desse samtalane er gjeven att i boka.

– Ferjene skapte eit liv på kaiane og ferjestadane. Dette vart vekke då ferjene vart nedlagde. Det forsvann mange sommarjobbar for ungdomar med nedlegginga. Eg synest nedlagde kaiar er eit trist syn. Dei er ei påminning om ein epoke som er forbi, seier forfattaren.