Prosjekt er sett på vent

Overbygget er der for at ein skal kunna arbeida på gamlehuset, som står under, i all slags vêr. Det opplyser Geirmund Nes, som eig garden og er dagleg leiar i Hardanger Feriesenter AS. Overbygget har stått der ei god stund, vedgår han.

– Det har føregått restaurering der, og det har stått i ro ei heil stund på grunn av koronaen.

– Men overbygget har vore der frå lenger tilbake enn koronakrisa?

– Ja, men det har vore ein tøff prosess før det òg, seier Nes.

Han vart lova støtte frå Kulturminnefondet, 280.000 kroner, i den første av tre byggjefasar. Støtta vart halvert på grunn av at Nes mista støtta til hallen, då samarbeidet med Vestnorsk Kulturakademi vart avslutta. Støtta var svært lita, seier Nes.

Kulturminnefondet var fyrst usikker på støtta. Nes inviterte fylket til å koma på besøk og sjå på gamlehuset som ein del av heile tunet. Så kom fylket med innspel om korleis han skulle gjera restaureringa.

Ingen pengar frå fylket

Fylkeskommunen inviterte så Kulturminnefondet til eit møte på staden, og medvirka slik til at prosessen kom i gang.

Fylkeskommunen har ikkje gjeve stønad til prosjektet, men Nes har hatt god kontakt med han. Fylket har fungert som døropnar til andre institusjonar. Nes har òg fått støtte frå Stiftelsen Uni. Fylket har hatt ei viktig og fin rolle overfor dei ein har søkt støtte frå, fyrst og fremst Kulturminnefondet, opplyser Nes.

– Det er eit risikoprosjekt. Det som er det største problemet for oss, er at dette skulle verta ein læringsarena for yrkesfagleg opplæring innan restaureringsfag, seier Nes.

Organisasjonen som skulle gjera den jobben, Vestnorsk Kulturakademi på Voss, mista stønaden.

– Så vart eg på ein måte svarteper, for då mista eg òg støtta til hallen. Og hallen måtte eg ha for å tilfredsstilla kravet frå skulen om at ein skulle kunna jobba under tak, under allslags vêrtilhøve, seier Nes.

Han tykkjer akademiet mista støtta på heilt feil tidspunkt.

– Det var òg med og gjorde at det vart så tøft for meg. Så kom dette med spesialarbeidarane som eg måtte ha inn, seier han.

Stor grad av ansvar

Nes har vore med på arbeidet heile tida, men har vurdert at ansvarsgraden og storleiken tilsa at det ville vera klokast å ha fagfolk med seg. Men han har gjort mykje restaurering sjølv dei siste 30 åra, så han veit korleis han vil ha det.

Skal ein få støtte, så må ein òg ha eigenfinansiering på plass.

– Det kan det knipa på når ein driv med reiseliv i koronatider, seier Nes.

Det er ikkje gavlar på overbygget for at austavinden skal kunna blåsa igjennom. Elles ville det vore eit enormt vindfang. Ni store lodd held det dessutan nedpå i vind.

Heva bygg

Bergensfirmaet Gamle 3 Hus AS hadde hovudansvaret for restaureringa i starten. Det vart engasjert fordi det hadde spesialkunnskap om hydraulisk jekking frå dei store utfordringane på Bryggen i Bergen.

Forfallet var kome så langt at ein måtte løfta heile tømmerkassen høgt over fundamenta for å kunna restaurera dei nedste omfara, fortel Nes.

Det er ofte slik at rotninga byrjar nedst. Nes fekk ingen entreprenørar, korkje i Kvam eller på Voss, til å ta ansvar for denne delen av prosjektet. Difor måtte ein henta inn eit spesialfirma, og det vart dyrt. Det har vore utfordrande, og i etterkant måtte Nes halda fram prosessen sjølv, med eigne ressursar, så langt dei rakk. Så måtte han lata det venta.

Tunet på Nes har fått status som verneverdig og er kome med i kulturminneplanen for Kvam.

Tunet omfattar ein kombinasjon av restaurerte opphavlege hus, pluss nokre tilflytta hus.

Nes seier tilskota til prosjektet har vore ganske små. Grunnen til at han likevel har fått det til, har vore samspelet med feriesenteret i mange år.

Ynskjer å koma i gang att

Nes ynskjer å koma i gang att med arbeidet, og trur at han vil få det til. Men det er for tidleg å oppegje nokon dato for oppstart.

Gamle 3 Hus var involvert i prosjektet i ein kortare periode i 2017, skriv Maria Skurtveit i verksemda i eit straumbrev til HF.

Gamle 3 Hus skriv på heimesida at Nes Gard omfattar to eldre laftekassar i den gamle delen av bygget, som vart oppført på 1700-talet. Desse berande veggene hadde over lang tid pådrege seg monalege ròteskadar mot grunnmuren av bygget og i nokre utsette hjørne av huset.

To tømrarar frå Gamle 3 Hus skifta ut skadde laftebjelkar med nye, og restaurerte dei berande trekonstruksjonane. Laftekassane vart sikra og jekka opp for at ein skulle kunna skifta ut materialar frå undersida. Bygget er restaurert på staden, skriv Gamle 3 Hus.

Nes skal søkja vidare til dei same institusjonane på nytt.

Nes Gard har ikkje vore ein opplagd kandidat, og det har gjort til at Kulturminnefondet har hatt forskjellige vurderingar av han.

– Difor er det viktig at me lukkast i neste fase, seier Nes.

Heradet var svært positiv på eit tidleg tidspunkt. Tidlegare kultursjef Lars Erik Klafstad spela ei særdeles fin rolle med ei støtteerklæring tidleg i prosessen, seier Nes.

– Det er mykje å sjå på hjå oss. Me har 12 bygningar i tunet og utstillingar, og me har halde på med å byggja ut dette over lang tid, seier Nes.