Peter Helland-Hansen er tildelt kulturprisen

Lite visste han kva som var i vente, den høgreiste båtbyggjaren ved Hardanger fartøyvernsenter, då kollegaer og inviterte gjester strøymde til og fylte småbåtverkstaden midt på blanke arbeidsmåndagen.

Det vil seia, han trudde han visste kva som var i gjære: feiring av at det siste bordet var på plass i ein ny båt som erstattar den vêrskadde og kondemnerte «tusenårsbåten» til fartøyvernsenteret. Han song, utferda ein skål og la sidan inkjeanande ivrig ut om den nye båten, i den tru at ordføraren og byråkratane hadde kome med ei brennande interesse for skaparverket.

Nærma seg hovudpersonen

Etter at han og ein dansk kollega var ferdige med å fortelja om forhistoria og «teknikalitetane», hadde ordførar Torgeir Næss hengt ordførarkjeda kring halsen og greip ordet. Han opna med å skryta av fartøyvernsenteret, snevra snøgt rosen inn til småbåtverkstaden, før han til sist tok føre seg personen det meste dreiar kring.

– Det vart litt vel mykje om meg, seier prisvinnaren og ler.

Han har ikkje hatt mistanke om at noko gjekk føre seg bak ryggen hans. Men han innser i ettertid at den sterke motviljen til kollega Sjur Tarjei Fykse til framlegget hans om å skipa til bordingsskålen under båtfestivalen var litt påfallande.

Ikkje minst den store innsatsen til Helland-Hansen for å samla og formidla kunnskap om båtbyggjarfaget til både ålmenta og lærlingar vart trekt fram av ordføraren.

Og sakte, men sikkert gjekk det opp for Helland-Hansen, som hadde stilt seg i ein krok, at det kanskje ikkje var den nye båten som var hovudpoenget. Og i siste setning sleppte ordføraren katten or sekken: Båtbyggjaren altså er tildelt kulturprisen for 2024.

– Du er ein av dei fremste formidlarane og utøvarane me har av norsk kvalitets- og tradisjonshandverk. Det er me svært stolte av, sa Næss.

– Privilegert

Prisvinnaren heldt ingen takketale, men sende i staden gjester og kollegaer rett til marsipankaka og kaffien.

– Det var stor stas, seier Helland-Hansen til HF om å få prisen.

Han seier det har vore eit privilegium å få arbeida med småbåtar i snart fire tiår år, sidan han som 22-åring tok opp med trebåtnestor Jon Bojer Godal om det kunne vera ein god idé for han å fordjupa seg og føra vidare kunnskap om bygging av bruk av robåtar.

Slik vart det – og det har han ikkje trega på. Han lèt seg enno fascinera over kor mange lag på lag med kunnskap det finst på ulike felt i faget. Kjeldetilfanget har vore rikt. Prisvinnaren har samla inn store mengder kunnskap om mellom anna båtbygging og naust frå eit utal kjelder, noko som resulterte i boka «Strandebarmaren». Eit praktverk med både historie og praktiske instruksjonar, ifylgje ordføraren.

Sjølv har kulturprisvinnaren vore med på å byggja kring hundre båtar, og i alt er om lag 120 båtar bygde på småbåtverkstaden ved fartøyvernsenteret. Prosessen tek med andre ord lang tid, sjølvsagt avhengig av til dømes storleik og byggjeteknikk.

Og då gjestene hadde stappa i seg kvar kakesmule og forlate sponhaugen på golvet, den nye åttringen og handverktøyet på veggene, heldt prisvinnaren etter alt å døma fram nett som før gildet.