Nytt liv i gamle telefonkioskar

I nesten eit heilt hundreår var dei raude telefonkioskane nærmast som ein institusjon å rekne. No skal dei få nytt liv som lesekioskar.

– Det overordna målet med lesekioskane er å gjere litteratur tilgjengeleg for alle. Vi vil gjere tilgangen på bøker lettast mogleg og gi folk gode lesaropplevingar, seier prosjektleiar Vibeke Røgler i Foreningen les til Nynorsk pressekontor.

Lesekioskane eller bokdelingskioskane, som dei også kan kallast, fungerer slik at folk både kan levere og hente bøker i dei.

– Har ein til dømes lese ei bok ein likar godt, kan ein sette ho frå seg i kiosken slik at andre kan ta ho med seg heim og få den same gode lesaropplevinga. Boksane blir på den måten ein del av delekulturen, forklarar Røgler.

Skal fylle over 100 kioskar

Etter at mobiltelefonen gjorde sitt inntog, blei dei raude telefonkioskane meir og meir overflødige. 100 av kioskane har derimot blitt verna, og det var i utgangspunktet desse kioskane ein skulle fylle med bøker gjennom prosjektet Lesekiosk.

– Det viste seg likevel at eit par av kioskane var i såpass dårleg stand at det ikkje var mogleg å gjere dei om til lesekioskar. Derimot har vi fått fleire førespurnader frå folk som har kioskar i nærområdet sitt, som ikkje er blant dei opphavlege 100. Desse kioskane er komne inn på lista. Så no er faktisk planen å fylle i overkant av 100 kioskar, fortel prosjektleiar Røgler.

Den første lesekiosken opna på Solli plass i Oslo i desember i fjor. Etter det har det gått slag i slag, så langt har åtte lesekioskar opna.

– Målet er at vi i 2020 skal opne 60 kioskar, og at alle skal vere i drift før 2022, seier Røgler.

Lang prosess

Trass i at ein no er i full gang med opningar over heile Noreg, har det vore ein lang prosess i forkant av at prosjektet blei sett i verk. Røgler forklarar at det i det store og heile var litt flaks at prosjektet blei så stort som det enda opp med å bli.

– For tre og eit halvt år sidan søkte vi i Foreningen les Sparebankstiftinga DNB om midlar til å lage eitt offentleg bokskap i kvart fylke, og det fekk vi. På same tid hadde Telenor tatt kontakt med Sparebankstiftinga for å høyre om dei hadde idear til kva dei kunne bruke dei 100 verna telefonkioskane sine til, og då tenkte stiftinga på oss og ideen vår.

Røgler fortel vidare at det var liten grunn til å ikkje bli med på eit prosjekt der ein fekk utvida planen om 18 offentlege bokskap til 100. Likevel tok det tid før ein endeleg avtale vart landa.

– Sjølv om både vi, Sparebankstiftinga DNB og Telenor var interesserte, tok det over to år å få på plass ein endeleg avtale mellom partane. Den blei først signert i midten av september i fjor, seier ho.

Alle kan bli fadder

For å ta vare på lesekioskane over tid har Røgler og dei andre som jobbar med prosjektet, fått på plass ei fadderordning.

– Fadderordninga går ut på at vi finn nokon i lokalmiljøa som kan ta vare på kioskane og skape litt aktivitet rundt dei. Dette er med på å skape eit lokalt eigarskap til kioskane. Det vi eigentleg ber om, er at dei arrangerer ei opning og gjerne sender ut ei pressemelding i samband med det. I tillegg får dei tilsendt bøker frå oss, som dei kan fylle og etterfylle kioskane med, fortel prosjektleiaren.

I utgangspunktet var tanken at lokale folkebibliotek skulle ha den rolla, men òg andre har meldt interesse.

– Etter at vi opna den første kiosken og fekk mediedekning, så har veldig mange tatt kontakt med ønskje om å bli fadrar, både privatpersonar, organisasjonar og folkebibliotek. Det er utruleg kjekt og i tillegg viser det at mange ønskjer tilbodet velkommen i lokalmiljøet sitt, konstaterer Vibeke Røgler.

I tillegg til fadrane har òg Sparebankstiftinga DNB inngått ein avtale med vedlikehaldsfirmaet PBT-Gruppen som har i oppgåve å klargjere og halde ved like kioskane. Fadrane kan til dømes kontakte vedlikehaldsfirmaet direkte om dei ser hærverk på ein kiosk. Då vil dei reise til den aktuelle kiosken og ordne feil og manglar.

Overveldande respons

Førebels har prosjektet blitt svært godt tatt imot, ifølgje Røgler:

– Responsen har førebels vore overveldande. Både dei som har meldt seg som fadrar, folk som har lese om prosjektet og folk som tilfeldigvis går forbi, verkar å vere utelukkande positivt innstilte.

– Det vitnar om at folk allereie har fått eit eigarskap til kioskane, seier prosjektleiar Røgler.

Vil utvide med lyd og app

Parallelt med at utrullinga av lesekioskane går sin gang planlegg og Foreningen les ei utviding av prosjektet. Blant anna håpar dei å kunne nytte dei gamle telefonane som framleis er inne i telefonkioskane.

– Vi håpar at vi på sikt til dømes kan bruke dei til ei form for lydbokoppleving. Kanskje kan ein for eksempel løfte av røret og få lese opp eit dikt, seier Røgler.

Dei jobbar òg med å få på plass ein digital parallell til lesekioskane i form av ein app, slik at endå fleire kan få eit tilbod sjølv om ein bur ein stad utan lesekiosk. Men korleis appen skal utformast er framleis noko uklart.

– Også her er målet å gje og dele gode leseopplevingar med andre gjennom tilrettelagde lydopplevingar. Det vil derimot bli noko vanskelegare å få gjennomført ein «gi og ta-funksjon» lik den vi har i lesekioskane, avsluttar prosjektleiar Røgler.