Ny bok om gamle sager
– Eg hugsar godt då eg var liten gut og skulle hjelpa til med å opna dammen kvar gong saga skulle brukast. Vassdrivne maskiner er interessante for gutungar, fortel Vidar Ask om temaet for den nye boka si.
Vidar Ask presenterte boka «Dei gamle sagene i Ølve og på Hatlestrand» på båtbyggjedagen i Ølve i Kvinnherad på sundag, og gjestene følgde interesserte med.
– Eg sprang lett opp lia, opna luka til dammen og låste ho, før eg sprang om kapp med vatnet nedover. Og så kunne saga byrja å gå, fortel Ask, til attkjennande smil frå tilhøyrarane.
Arbeidet med boka starta med at Vidar Ask – tidlegare rektor ved Norheimsund vidaregåande skule i Kvam – «snubla over» mange tilgrodde sager i skogen. Dette fekk han lyst til å dokumentera med bilete og historier i «Bygdadrøso», bladet for Hatlestrand og Ølve.
Eva Røyrane i Ølve bygdelag tok så initiativ til at dette måtte bli bok. Det er Ask glad for.
– Eva er systematisk og ryddig i arbeidet sitt, og eg vil takka henne for det ho har gjort her.
Kjempeutvikling i bygdene
Boka fokuserer på sager frå seinmellomalderen, kan Ask fortelja. Mange meiner at det var Leonardo da Vinci som teikna dei første skissene til korleis ei oppgangssag kunne byggjast, i Italia på 1450-talet.
– Sagene førte til ei kjempeutvikling i bygdene. Fram til svartedauden kløyvde dei stokkar, og dei kunne få to bord frå kvar stokk. I 1540 kom den første oppgangssaga i Ølve, og då kunne ein få ti bord ut av ein stokk, forklarar Ask.
Den nye teknologien gjorde at ein no kunne byrja handla med treverket som vart laga, og den såkalla skottehandelen tok til. Skottane kjøpte treverk i Ølve, og det kom bytevarer til bygda som ein før ikkje hadde hatt tilgang på: klede, krydder, medisinar, bygg og malt er blant varene som Ask nemner.
Fotoutstilling
Det er også nyare sager som blir dokumenterte i boka. Ask fortel om då han oppdaga saga på Kviteberg.
– Grunneigaren visste ikkje om saga, men eg fekk lov til å rydda henne fram med motorsag, og det var verkeleg ei oppleving, minnest han.
Oddleiv Apneseth har vore fotograf i samband med bokutgjevinga, noko som også har resultert i ei fotoutstilling. Utstillinga heng på Mundheim i Kvam, men kjem til Ølve neste år.
