Kollektivt kunstnarliv

Messen var tidlegare eit administrasjonsbygg for Bjølvefossen. I 2009 vart det opna opp for kunstnaropphald, kor ein kunne få ein residens for å arbeida med kunsten sin. Då var det Kvam herad som leigde det ut og styret som tok seg av drifta. Frå 2012 tok styret over huset for fullt.

– Etter me tok over, har det berre balla på seg. Pågangen har vorte større og større, fortel styremedlem Solfrid Aksnes.

Etter kvart flytta nederlendarane Hans Pulles og Simone Hooymans inn og tok over vertskapet. Pulles arbeider med design og Simone med animasjonsfilm. Dei har no vore her i 12 år, og arbeider både med kunsten sin og den daglege drifta av huset. I tillegg til å ta vare på alle gjestene har dei som oppgåve å halda det ærverdige huset i god stand.

Styret passar på det økonomiske, som å søkja stønad for å drifta bygget, og følgja med på det som skjer, medan dei har tett kontakt med vertane. Solfrid meiner bygget er viktig for Ålvik, ved at det vert halde ved like både innandørs og ute.

– Det har vorte ein ryddig, roleg og trygg stad å vera, fortel Pulles.

Kunstnarfamilie

– Alle som kjem hit, har same interesse, og saman fungerer dei godt i lag, seier Pulles.

I Kunstnarhuset Messen bur gjestene nesten som i eit kollektiv. Dei har felles kjøkken, kvar sitt soverom, og verkstad kor dei jobbar. Til tider tek dei inn ein kunstnarfamilie, som får si eiga leilegheit.

I år kom paret Katharina Hamann og Niall Dooley saman med sonen Oscar. Dei er busette i Berlin, men kjem frå kvar sitt land: Katharina frå Tyskland, og Niall frå Irland. Katharina er filmskapar, og jobbar med både dokumentar og animasjon. Mannen hennar, Niall, er målar.

– Å koma til denne staden, med fjella rundt oss, får det til å kjennast ut som ein lukka hage. Ein trygg stad. I Berlin er du alltid omringa av folk og må heile tida samhandla med dei. Slik er bylivet, her er det mykje friare, seier Katharina.

Ho føler at her er det enklare å kunna lukka døra til studioet og arbeida. I Berlin vert ho aldri heilt kvitt støyen av byen.

– Dette er ein nydeleg plass. Eg er så takknemleg for tida her, fordi det verkeleg er ein pause frå det daglege livet. Her kan ein gjera ting på ein annan måte fordi du er i eit nytt miljø, og langt vekke frå alt stresset i byen, fortel målaren Niall.

Å ta inn par har kunsthuset gjort frå starten av. Pulles har born sjølv, og skjønar godt at det ikkje alltid er så enkelt for ein kunstnar å bu heimanfrå. Difor ynskjer han å gje dei mogelegheita til å ta med borna sine. Nesten kvart år tek dei inn kunstnarfamiliar, og i år får dei til saman to familiar her.

Fullt hus året rundt

Det vert stilt strenge krav til dei som vil ha opphald. Kunstnarane bør anten ha utdanning eller ein karriere å visa til. Det er plass til alle slags kunstnarar, mellom anna dansarar, forfattarar og musikarar. Aldersspennet kan vera stort.

Etter grundig vurdering av søknadene vel dei ut dei som får lov til å koma. Dei vert då fordelte utover året, og kan ha opphald i mellom ein og tre månadar. Dette vert planlagt eit år på førehand. I kvar periode har huset plass til fem einskilde kunstnarar, i tillegg til eit par.

– I år fekk me 150–160 søknadar, legg Pulles til.

Alle romma i huset er i bruk. Messen har eige visingsrom, kor folk kan sjå film og ha møte. Dei har òg eit rom for yogatrening, som dei fleste nyttar seg av kvar morgon. I kjellaren har Pulles lagra mykje av kunsten som har vorte skapt oppgjennom åra, i tillegg til mange andre ting kunstnarane eventuelt kan nytta. Lageret veks stadig.

– Kjellaren er fantastisk! Han er eit skattkammer, seier Jamie Ashforth.

Ho kjem frå Toronto i Canada. Ho arbeider med det som vert kalla for «mixed media», kor kunstverka vert skapte med ulike teknikkar, verktøy og medium. Det kan vera alt frå tøy og anna stoff til måling og foto. Ho har nettopp flytta inn når HF er innom, og har i løpet av kort tid funne seg godt til rette.

– Eg tykkjer at sjølve bygget er ein stor del av opplevinga. Alt er så stort, og me har alle desse romma. Fyrst lurar ein kanskje på kor døra til badet eller kjøkkenet er, men eigentleg tek det veldig kort tid å finna fram. Huset kjennest ut som det er vårt, seier Ashforth.

Ho meiner at andre kunstnarresidensar har meir institusjonelt preg. Her er det meir personleg og komfortabelt. Det at bygget er gamalt og har mykje historie, gjer det meir spesielt enn nyare bygg.

– Det er merkeleg at kunstnarresidensar ofte ikkje har soverom. Til vanleg får me berre eit studio. Her kan ein berre gå ned trappa og byrja å arbeida. Så her er det ein veldig fin balanse mellom å ha både separasjonen og tilknytinga, fortel Ashforth.

Huset har òg ei leilegheit til, ei arbeidsstove kor både born og vaksne i Ålvik får jobba med sine eigne ting.

– Arbeidsstova var her før oss, så dei har fått behalda plassen sin, noko som me synest er kjekt, seier Solfrid Aksnes.

Ein gong i månaden har kunstnarane ope studio der folk kan få koma og sjå kva dei lagar. Nokre gonger besøkjer dei skular eller er i Kunsthuset Kabuso for å halda kurs og verkstad, kanskje for å inspirera andre til å byrja med kunst.

Eit einsamt yrke

I Messen vert alt av press og tidsfristar tekne vekk, men likevel er kunstnarane opptekne med å produsera gjennom heile perioden. Nokre gonger byrjar Pulles verkeleg å lura på kvar dei er, men det viser seg at dei oppheld seg i studioa heile dagane og arbeider til dei vert trøytte. Men han konstaterer at kjøkkenet er eit viktig samlingspunkt, kor gjestene kan koma seg vekk frå arbeidet og setja seg ned og ta ein prat.

Mange kunstnarar som har vore på Messen tidlegare, ynskjer ofte å koma attende, og av og til tek dei inn nokre residentar som har vore her før.

– Kunstnar er ofte eit einsamt yrke, men her er ein ikkje åleine. Her er dei alltid saman med folk som forstår kvarandre. Og når tida her er over, så er det ofte tungt å reisa herifrå, fortel Pulles.

Han meiner at det å koma ut av heimen sin og reisa til ein ny stad hjelper kunstnaren til å tenkja nytt og å finna nye sider ved seg sjølv og kunsten. Så dette vert ei investering for kunstnaren til å ta steget vidare. Han meiner òg at det er viktig for gjestene å bruka begge romma dei får tildelt. I studioet er ein på arbeid, og når ein går ut, har ein fri. På soverommet kan ein heller slappa av.

Kunstnarane har som regel ikkje så mykje med seg når dei kjem til Messen, så då kjem lageret i kjellaren godt med. Hans Pulles meiner dette er bra for ein kunstnar; det å bli tvinga ut av komfortsona si og til å bruke det dei får for å skapa noko nytt.

– Det er difor dei er her; for å endra sitt kreative mønster.