Frå venstre: Kulturvernleiar Håkon Sandåker ved Bredalsholmen Dokk og Fartøyvernsenter, direktør Åsmund Kristiansen i Hardanger og Voss museum og fartøyvernkonsulent Gunnar Holmstad ved Nordnorsk Fartøyvernsenter fekk fredag provet på at dei er ein kulturarvpris rikare.

Heidra for kulturvern: – De er grundig vurderte

Allereie i juni i fjor vart det kjent at Hardanger fartøyvernsenter fekk ein gjæv kulturvernpris. Fyrst fredag kom festen og prisprovet til Kvam.

Sigbjørn Linga
Bladstyrar
Publisert Sist oppdatert

Det var i kategorien utdanning, trening og dugleik senteret vann «EU-kulturvernprisen» i 2023 for arbeidet med å ta vare på kunnskap om fartøyvern. 60 kandidatar vart vurderte av ein internasjonal jury.

Rett nok måtte senteret dela litt på heideren med dei to andre nasjonale fartøyvernsenter som var del av kandidaturet, nemleg Bredalsholmen Dokk og Fartøyvernsenter i Kristiansand og Nordnorsk Fartøyvernsenter i Gratangen.

Det er EU-kommisjonen og kulturminneorganisasjonen Europa Nostra som deler ut prisane kvart år til organisasjonar og personar som tek vare på kulturarv og handverk.

Dette seier juryen

«Noregs nasjonale senter for restaurering av historiske fartøy tek ikkje berre vare på kulturarven, men skapar også økonomisk verdi for lokalsamfunna. Den profesjonelle gjennomføringa er tydeleg, då arbeidet er av høg kvalitet, og organisasjonen har ei godt dokumentert tilnærming og sterk støtte frå den norske regjeringa. Den langsiktige effekten av dei tre sentera er prisverdig, og er støtta av overtydande data som viser dei konkrete resultata av arbeidet. Tiltaket skil seg ut med si heilskaplege tilnærming som skapar ei heilskapleg oppleving som er eit føredøme for andre europeiske land med liknande utfordringar med å ta vare på sin maritime arv.»

Lokal fest

Fredag fekk tilsette og ymse gjæve gjester feira sigeren i ein seremoni der det meste – minus fingermaten, til alt hell – var sausa inn i ein dåm av kjærleik til fortida.

Marianne Roald Ytterdal, styremedlem i Europa Nostra, overrekte i tur og orden bronseplakettar som prisprov til dei tre vinnarsentera. Plakettane veg ikkje mykje berre i fysisk forstand; Ytterdal understreka at dei i tillegg er prestisjetunge.

Styremedlem Marianne Ytterdal i Europa Nostra kom til Norheimsund for å dela ut prisen til museumsdirektør Åsmund Kristiansen. Ho trekte særleg fram at søknaden vart forma som ein nordisk søknad.

– Det er veldig stor europeisk merksemd kring kva de har halde på med, kva de synest er viktig, kvifor de byrja med dette, korleis de dokumenterer det, kva de synest at de får til og kva lokalsamfunnet rundt dykk synest. De har vore gjennom ei grundig vurdering. Dette kjem ikkje tilfeldigvis seglande på ei fjøl, sa ho.

Utsendingen skapa reine nasjonaldagsstemninga då ho påkalla tre gonger tre hurra for vinnarane.

Fortid og framtid

– For meg er det fartøyvernsenteret som gjeld, sa fylkesordførar Jon Askeland (Sp), utan at han ville degradera dei to andre prisvinnande sentera.

Han påpeika at i ei jamt over uroleg tid i verda er det eit poeng å motverka det skrøpelege i menneska med verdiar som sikrar vern av kulturarven.

– Arven frå fortida er frøet som sikrar avlinga i framtida, sa han.

– Tradisjon er ikkje å ta tilbe oska, men å halda liv i flammen, sa fylkesordførar Jon Askeland, som knabba klokskapen frå Gustav Mahler.

Prisen betyr mykje, særleg sidan han kjem frå ei frivillig rørsle, meiner Askeland. Han forsikra om at det vart jubla i fylkeshuset då prisvinnarane vart offentleggjorde i fjor.

– Me treng handverkskunnskap og forståing for historia og teknikkane, og å føra det vidare i lag med ny teknologi, sa han.

Askeland framheva at fartøyvernet framleis er ungt. Fyrst på 1960- og 1970-talet oppstod fagfeltet. I Norheimsund starta det heile med S/J «Mathilde» i 1984. I 1996 fekk tre institusjonar status som nasjonale fartøyvernsenter, noko som vart eit vendepunkt.

– De imponerer oss alle kvar dag. De fortener Europas blikk og anerkjenning, sa Askeland.

Fylkesordførar Jon Askeland påpeika at Hardanger fartøyvernsenter hadde 17,3 millionar visingar av filmar på YouTube i fjor. Filmane er sette i til saman éin million timar. – Interessa er større enn me kanskje tenkjer, sa han.

– På relativt kort tid har sentera vorte kraftsentrum som har forsterka kvarandre og sikra veldig verdfull kunnskap, sa han.

I tilknyting til prisutdelinga vart det skipa til både omvising og eit lite seminar. Her representerte Håvard Gjerde fartøyvernsenteret i Norheimsund, med eit føredrag om eigenarten til fartøyvernet. Det heile vart avrunda med dåp og sjøsetjing av ein flunkande ny åttring.

kulturvern bibliotek og museum hardanger fartøyvernsenter hardanger og voss museum norheimsund kultur kultur og underhaldning
Laga med Labrador CMS