Frå papirformat til digital tidsalder

Det fortel tidlegare redaktør Åsmund Soldal i HF. Det er vel ti år sidan Soldal gjekk av med pensjon og nærare førti år sidan han starta karrieren i HF.

Bladfykreisa starta med eit vikariat som journalist i 1985. Året etter gjekk vikariatet over i fast stilling. I 2002 hamna han i redaktørstolen. Mykje har endra seg frå han byrja i HF og fram til i dag, slår han fast.

– Ikkje alltid ein seksar

Arbeidsdagane som journalist på 1980- og 1990-talet var prega av jakt på godt stoff og eit nokså høgt tempo. Medan journalistane i dag kan finna fram til det meste av informasjon med nokre få tastetrykk, kom det meste den gongen i papirformat. Innhald til sakene fann redaksjonen som oftast sjølv, eller så ramla det ned i fanget på ein, forklarar Soldal.

Han minnest dei daglege konvoluttane fylte med ymse papir, som til dømes dei tjukke lefsene frå fylkestinget. På den tida var papirkorgene stort sett stappfulle, fortel den tidlegare HF-journalisten.

Bladfykane hadde ein travel kvardag og stod på for å få saker ferdige. Stundom gjekk arbeidet så fort at det truleg gjekk ut over kvaliteten, innrømmer Soldal.

– Det stod nok ikkje alltid til ein seksar, seier han.

Avisa kunne innehalda alt frå politiske saker til resultat frå hopprenn og kva kyr som mjølka best i Steinsdalen. Redaksjonen hadde ikkje nødvendigvis ei strategisk retning i stoffval, hevdar Soldal.

Framgangsmåten for å få med seg utrykkingar var relativt lik då som no. Sjølv om redaksjonen i dag får informasjon i sosiale medium, er framgangsmåten ofte den same. Øyra og auga er gode hjelpemiddel.

– Det var om å gjera å få med seg kva retning køyretøyet fór og fylgja etter, seier Soldal.

Ein variert redaksjon

Då Soldal vart ein del av redaksjonen, var kontoret i kjellaren til eigar og redaktør Bjørn Skaar på Straumhaugen i Norheimsund. Journalistane hadde sjølve ansvar for å laga avisa, og dei skreiv på store flak som dei leverte til ein setjar. Vidare hamna produktet hjå typograf til grafisk utforming, før det til slutt hamna hjå trykkjarane. Det var ein omfattande prosess, forklarar den tidlegare bladfyken.

Ei tid bestod redaksjonen av Skaar, Soldal, Olav Bjørkum og Olav Laupsa. Bladfykane måtte vera svært sjølvstendige og ha ein viss arbeidsdisiplin, og redaktøren gav dei nokså frie tøylar.

– Bjørn las korrektur, men han la seg ikkje bort i det redaksjonelle, forklarar Soldal.

Soldal var ofte åleine om å vera tidleg på jobb. Dei to andre starta og avslutta ofte dagen noko seinare. Avisa vart trykt tysdagar og fredagar, og stoffet som skulle med, skulle helst vera klart ettermiddagen før. Natteramnane Bjørkum og Laupsa strekte ofte fristen til eit stykke ut på natta, minnest Soldal.

– Eg var ofte den som la siste hand på verket og fekk det ferskaste innhaldet med på sjølve trykkjedagen. Det var eit tett samarbeid med damene på trykkjeriet, seier han.

Stundom fekk redaksjonen gode tips, men det kunne gå lang tid mellom kvar gong. Folk var ikkje spesielt flinke til å tipsa. Dei viktigaste tipsa kom ifylgje Soldal frå Jondal. Jondølingane var også dei som hadde den mest spanande oppslagstavla, hevdar den gamle HF-redaktøren.

– Ei brytingstid

I 1990 gav Bjørn Skaar seg som redaktør. Då var han 79 år og hadde vore redaktør i 57 av dei. Olav Bjørkum overtok roret. Han vart den fyrste HF-redaktøren som ikkje høyrde til Skaar-familien, om ein ser bort frå krigen, fortel Soldal. 12 år seinare takka Soldal ja til redaktørstillinga.

Ein godt innkøyrd redaksjon førte til at overgangen frå journalist til redaktør gjekk så bra som han gjorde, fortel Soldal. Han var oppteken av å skaffa kvalifiserte medarbeidarar som var flinkare enn han sjølv. Då slapp han å bruka tid på å læra dei opp og fylgja dei time for time, forklarar han.

I perioden Soldal jobba i HF, skjedde det fleire store endringar. Ifylgje han hoppa avisa over fleire produksjonsledd. Dei gamle skrivemaskinene vart erstatta med fotosetjarar store som piano og seinare datamaskiner. Medan ein før leverte ark til produksjon, kunne ein etter kvart senda innhaldet til trykkjeriet elektronisk. Soldal omtalar perioden som ei brytingstid for avisa.

Nokre av endringane har ifylgje Soldal ført til lesarstorm. Den fyrste var då avisa gjekk frå fullformat til tabloidformat i 1991.

– Folk sa at det ikkje var råd å lesa avisa. Så vende dei seg til det. Seinare la me om typografien. Då var det same sjauen, fortel han.

Etter kvart tok teknologien større plass i bransjen. Ikkje lenge etter at han overtok som redaktør, snikra nokre lokale amatørar saman ei nettside. Henne var det ikkje særleg schwung over, meiner Soldal.

Omsider fekk han tak i ekspertise og nettsida utvikla seg vidare, men han forstod at det var på tide å gje seg.

– Eg skjøna raskt at eg var nokså utdatert, og at eg ikkje kunne føra avisa inn i den siste teknologien, seier den tidlegare redaktøren.

Trur HF vil bestå

Den største suta i yrket var å få tak i godt stoff. Dessutan var redaksjonen altfor liten, fortel Soldal. På den andre sida er han takksam for at han fekk vera på ein arbeidsplass med gode kollegaer. Trass i at dei var svært ulike, var det vesle mediemiljøet godt og mykje gjekk av seg sjølv, seier han.

– Kva saker hugsar du best?

– Skulesaka og saka om monstermastene hugsar eg godt. Og så var det rådmannen i Jondal som fekk sparken for ikkje å gjera som han fekk beskjed om.

Soldal trur at avisa vil bestå så lenge ho er aktiv og relevant i lokalsamfunnet. I eit virvar av falske nyhende er det tryggjande å ha eit redaktørstyrt medium der ein kan lita på at det som står der, er temmeleg sant, meiner Soldal.