Flytta 20 tonn jekt 100 meter
Fem handverkarar frå Hardanger fartøyvernsenter fekk nyleg i oppdrag å flytta den såkalla Holvikjekta i Sandane.
Arbeidet tok to og ei halv veke. Eigar av båten er Nordfjord Folkemuseum. Jekta er no parkert i ein rubbhall for eit års tid. Folkemuseet skal byggja eit nytt båtmuseum, og så skal jekta flyttast inn i det.
Dei som utførte arbeidet, var prosjektleiar Thor Inge Haltvik, båtbyggjarlærlingane Julian Bucher, Raban Stumme og Espen Tonning og smed Lars Brandstveit Ystanes. Avdelingsleiar for fartøyvern, Morten Hesthammer, var med under sjølve flyttinga.
Spesialekspertise
Arbeidarane sikra jekta ved å festa huda på båten til spanta med skruar. Så vart båten jekka opp, og det vart laga ein slipp under han. Jekta vart rulla på plass på jernbaneskjener. Vogna i seg sjølv vog 30 tonn.
Det trongst spesialekspertise til jobben. Det er ikkje så ofte antikvariske båtar vert flytta, opplyser Hesthammer. Hardanger fartøyvernsenter er van med å arbeida med gamle trefartøy.
– Gjekk det som de håpa?
– Det gjekk akkurat som planlagt, så det er me veldig godt nøgde med, seier Hesthammer.
Nordfjord Folkemuseum tilhøyrer Musea i Sogn og Fjordane. Fartøyvernsenteret har sett på båten i mange år, og har laga rapportar om han for museet.
I 2017 var fartøyvernsenteret i Bodø og gjorde ein stor jobb med ei jakt der, som også står på museum. Då var òg Nordfjord Folkemuseum på synfaring. Sidan har nordfjordingane hatt kontakt med fartøyvernsenteret om flytting av båten.
142 år gamal
Holvikjekta har stått på land sidan 1906, og vil aldri koma på sjøen att. Nordfjord Folkemuseum vart starta rundt båten av eit sogelag som kjøpte han. Det er ein spesiell båt, seier Hesthammer.
Jekta vart bygd på Sandane i 1881 av byggmeister Jakob Apalset, opplyser Hesthammer. Ho var eigd av fire bønder og nytta til å frakta varer mellom Sandane og Bergen. På veg til byen var lasta oftast treprodukt som ved, bord, tønneband og never. Heim frakta ho korn, sukker, takpanner, omnar, tøy og slipesteinar med meir. Det vart gjennomført tre–fire byturar i året. På vinterstid vart jekta sett på land, fortel Hesthammer.
Jekta har aldri hatt motor. Ein måtte stola på vinden og venta på god bør. Då nye tider og dampskipa tok over, vart Holvikjekta teken ut av drift.
– Jekta er eitt av dei største maritime klenodia me har i landet. Det finst fleire vikingskip enn den typen jekter, seier Hesthammer.
Under tak
Holvikjekta er open, med berre ein lugar akter med nokre få køyer. Ho er 20 meter lang og nesten 9 meter brei.
Treverk som vert liggjande ute, rotnar. Sogelaget var så framsynt at det sette jekta på land og laga tak over ho, seier avdelingsleiaren.
Museumsleiar i Nordfjord Folkemuseum, Anne Kristin Moe, seier i ein video på Facebook at ein etter årevis med planlegging no jobbar konkret med å sikra jekta og ta til på det fysiske bygget.
Å få eit verne- og formidlingsbygg for Holvikjekta er avgjerande for å kunna ta vare på henne og visa henne fram for publikum, seier Moe.
