– Fleire sanningar på ein gong

Om nokon stilte opp på pridedebatten i Skummesalen i Øystese fredag kveld i von om å verta vitne til gneistar og gnissingar, gjekk dei truleg vonbrotne heim att. Ikkje eingong det kristenkonservative alibiet med Bibelen som rettesnor i livet, Marta Gravdal, fekk debatten til å ta fyr.

I staden krinsa ordskiftet kring trongen for respekt, forståing og rom for ulike syn, alt varsamt og kjenslevart leia av ordstyrar Beate Gauden.

Får raskt svar

Musikar og pedagog, og lesbisk, Josefin Winther, slo fast at ho ikkje identifiserer seg med priderørsla og at ho synest ordskiftet om kjønnsidentitet er for polarisert. Om ho seier noko som bryt med forventingane til det ei homofil kvinne skal bringa til torgs, dukkar stråmannsargumenta raskt opp, sa ho.

– Det er så øydeleggjande for dialog. Mitt mantra er at fleire ting kan vera sanne samstundes, sa Winther, som heldt konsert etter debatten.

– Eg kjenner meg veldig att, sa Jens Kihl, BT-redaktør og homofil, som i fjor gifta seg i Øystese med ein kvemming.

– Eg er redd for å seia det som går på tvers av det ein homofil mann med talarstol bør seia. Då kjem det ein gauk inn frå sida og seier at no meiner òg dei homofile at pride har gått for langt. «Nei, det var ikkje det eg meinte», sa Kihl.

Kihl meiner tida er inne for eit sunnare og mildare ordskifte, noko som kan vera mogeleg no som kampen mot den grunnleggjande diskrimineringa gjennom lover og reglar er over. Då er det ikkje naudsynt å vera så militant lenger, sa han.

Dei største sutene

Anne-Lise Aaseng frå Bjørnafjorden har fire born. Det eine av dei, ei jente, stod som 19-åring fram med kjønnsdysfori. For mora har prosessen sidan vore einsam og full av sorg og tvil, men også lærerik og innsiktsgjevande, røpte ho.

Då Gauden ville vita kva panelet ottast mest, framheva Aaseng at skeive er meir utsette enn andre for vald, diskriminering og dårleg psykisk helse.

Sexolog Silje Balsneeze sa at hennar frykt er at verda går glipp av kva menneske kan tilføra verda.

– Om ein er elska og akseptert, kan ein bidra med overskot til samfunnet. Når ein får nok kjærleik, kan ein gje kjærleik. Eg er redd born skal hata seg sjølv og at det ikkje skal vera plass til dei, sa ho.

Rom for så mangt

Gravdal framheva at det skal vera rom for ulikskap og avvik frå kjønnsstereotypiane, men også at Gud har gjort kjønna svært ulike. Ho er redd for at alt mangfaldet og alle samlivsformene skal forvirra born som vert oppmoda om å kjenna etter kva kjønn dei eigentleg har. Ein må ta på alvor både sterke kjensler for det motsette kjønn og for å kjenna at slike kjensler er vanskelege.

Kihl påpeika at det i dag finst eit mylder av variantar innan kjønn og samliv, medan ein før hadde eit tydelegare ideal.

– Å forstå korleis andre gjer val er det som gjer at me kan møtast på ein meir ok måte. Me skal ikkje stilla eige liv som ideal for andre, men som eit utgangspunkt for å forstå livet til andre. Det er lett å seia, men nesten umogeleg å få til, sa Kihl.

Balsneeze sa at ho forventar å møta den same forståinga når ho har kjensler for kvinner som ei heterofil kvinne gjer når ho har kjensler for ein mann.

– Det er jo ikkje alvorleg. Det er berre herleg og vakkert, sa ho.

Rom også for feil

Også kjønnsoperasjonar vart drøfta. Winter sa at ho truleg hadde teke kjønnsoperasjon som ung om det var mogeleg den gongen, men at ho mykje seinare fekk heilt andre perspektiv og oppfatningar av seg sjølv og eigen kropp.

Gravdal trur ein bør vera varsam med å opna døra for kjønnsskifte gjennom inngrep, og er redd det valet kan gjera det vanskeleg for dei som veks opp og er i ein sårbar alder.

– For nokre er det ikkje eit problem å skifta kjønn. Det er ei løysing, sa Balsneeze.

Ho åtvara mot å laga standardar for rett og gale, og oppmoda om å bruka så mykje kjærleik og aksept som mogeleg i møte med dei som slit med eigen lekam, og å gje dei rett til å forma si eiga reise og eigen identitet.

– Kanskje er det ein leiken ting. Kanskje er det seriøst. Det er deira «business», sa ho.

– Det er ein del som angrar på inngrep. Kva tenkjer du om det? spurde Gravdal.

– At me alle har mykje me angrar på. Det er vår personlege reise. Kanskje gjer ein noko ein angrar på. Så lærar mennesket av det, som gruppe. Det er ikkje vår jobb å sørgja for at folk ikkje gjer feil. Vår jobb er å laga rom for å prøva å feila som menneske, og å elska dei uansett. Eg er oppvaksen som kristen med mange flotte verdiar. Men dei har ikkje svara. Dei har me sjølve. Og det trur eg Gud stolar på, sa Balsneeze.