– Eit heilt naturleg val

Om lag 25 samla seg tysdag kveld på biblioteket i Norheimsund for å drøfta spørsmåla, i regi av Kvam Mållag og Folkeakademiet i Kvam.

Ei av verksemdene som nyttar nynorsk aktivt, er Optima Produkter AS. Verksemda fekk i 2022 pris av Noregs Mållag for den heilskaplege, gode nynorskbruken.

Trass bokmålsforma i substantivet i namnet la gründer og nynorskmann Magne Skjervheim stor vekt på målvalet, fortalde dagleg leiar Ingunn Bjørke.

– Me er veldig stolte av å bruka nynorsk. Det er heilt naturleg for oss. Me held til i ein nynorsk kommune. Det å spela på lokal identitet, kultur og tilknyting meiner me er ein veldig fordel for oss, sa Bjørke.

Verksemda legg vekt på å føra eit godt og enkelt språk i all kommunikasjon og marknadsføring. I tillegg brukar verksemda hardangerrosa aktivt i arbeidet med profilering. Ho har ikkje registrert spesielle ulemper med å satsa på nynorsk.

– Ekstra stas har det vorte etter at Jon Fosse fekk nobelprisen, fortalde Bjørke.

– Korkje forklara eller forsvara

Også Tecno VVS AS, som vann målprisen i Kvam i fjor, legg stor vekt på å nytta nynorsk der det er mogeleg.

– Det er kjekt at vala våre vert lagde merke til og sette pris på, sa kontoransvarleg Silje Vik.

Ho framheva at målforma og identiteten heng tett saman. For å nå målet om å verta den føretrekte verksemda i indre Vestland, trur Tecno VVS at nynorsken kan bidra til å halda opp den lokale tilknytinga. Ho meiner det kan vera positivt å skilja seg ut.

– Me meiner nynorsk er eit kvalitetsstempel. Me treng korkje forklara eller forsvara bruken av nynorsk, og håpar me kan inspirera andre til å gjera det same valet, sa Vik.

Ho stakk ikkje under stol at valet inneber ein del meirarbeid, ikkje minst med omsetjing av marknadsføringsmateriell som kjem frå Bademiljø-kjeda. Ein er såleis litt avhengig av eldsjeler og litt ekstra ressursbruk.

– Det står me i, sa ho.

Sjur Vågen påpeika at bruk av nynorsk gjer at avsendaren kan verta mindre synleg i søkjemotorane. Vik sa at det er mogeleg å narra søkjemotorane litt, men trur at dei fleste som søkjer i vårt område, er nynorskbrukarar.

Heller ikkje Optima Produkter har opplevd nynorsken som eit stort problem, mellom anna av di dei naturlege søkjeorda – til dømes «hud» og «plage» – er sams for nynorsk og bokmål.

– Dei fleste søkjer direkte på namnet, sa ho.

Litt miljøskadd

Eigedomsmeklarane i Norheimsund som høyrer til kjeda Nordvik, nyttar bokmål. Ein av dei, Kjetil Aarsand, trur meklarane vert litt miljøskadde. Han påpeika at ein samarbeider med folk i kjeda som sit i Bergen og Oslo og forfattar skriftlege malar på bokmål. Det krevst såleis eldsjeler for å omsetja.

– Me kan overstyra, men då vert det ei kombiløysing med til dømes overskrifter på bokmål og innhaldet på nynorsk. Det ser litt «grapse» ut, sa Aarsand.

Han påpeika at det kostar tid og pengar å lura søkjemotorane. Uansett trur han ikkje mange sjølv i nynorskland søkjer etter «eigedomsmeklar». Det vert til sjuande og sist snakk om prioriteringar og ein balansegang.

– Eg trur det er viktig å ta stega, men det vil ta tid, sa Aarsand.

Han opplyste at han på eit dusin år har fått berre nokre få førespurnader frå kundar som har vore misnøgde med målforma.

Dagleg leiar Hans Jørgen Andersen i Kvam Næringsråd voks opp med nynorsk som sidemål, men flytta til Kvam, fekk jobb i Kvam herad og vart nøydd til å skriva nynorsk – vel å merka av det moderate slaget.

– Det hadde vore unaturleg for meg å bruka bokmål i næringsrådet, sa han.

– Må verta in

Sjur Vågen undra om Nobelprisen kan verta rota til ei skikkeleg satsing på Kvam som nynorskkommune. Det trur Ingunn Bjørke er tilfellet, og viste til at mållaget har fått ei rekkje prisar.

– Det skapar blest om nynorsk og hjelper oss, så det er berre positivt, sa Silje Vik.

Vågen viste til at Bygdalarm er heidra med målprisen for å gjera nynorsk kul, og spurde kva ein kan gjera for å få dei unge til å halda på målforma.

– Det må verta in å bruka nynorsk i kvardagen og fylgja med der dei unge er, sa Bjørke.

– Lett vert det ikkje, for dei er veldig påverka av engelsk for tida, sa ho.

Sander Eide Aase, den yngste deltakaren på møtet, stadfesta påstanden. Overfor vanlege ungdomar bør ein fyrst og fremst satsa på moderat nynorsk, meiner han. Han trur dei som flyttar bort tidleg, slit meir med å halda på nynorsken. Aase trur digitaliseringa og manglande lesing av skikkeleg nynorsk, pluss manglande medvit hjå foreldre, er viktige årsaker.

– Skal me få unge til å skriva nynorsk, må me skriva ikkje altfor arkaisk nynorsk. Folk må forstå oss. Då må me velja bort dei mest problematiske orda, sa Torleiv Ljones, som aldri kjem til å skriva «Noreg» i staden for «Norge».

Lærar Svanhild Hjartnes, som òg er styrelem i mållaget, har inntrykk av at den grunnleggjande dugleiken til å formulera seg skriftleg har vorte dårlegare i skulen.

– Eg har ikkje statistikk å visa til, men eg føler at me i skulen må bruka mykje meir tid på til dømes setningsoppbygging, ordforråd og rettskriving, sa ho.

Etter det opne møtet var det årsmøte i Kvam Mållag, der Ingebjørg Bakke rykte opp frå nestleiar til leiar. Tidlegare leiar Randi Jåstad held fram i styret. Med seg får dei Dag Rune Mo, Karsten Valland og Nils Ove Børve, opplyser Jåstad.

Ettersom møtelyden fekk ordet, pensa debatten inn på mellom anna språket i HF. Sidan også artikkelforfattaren vart del av ordskiftet, sensurerer me av habilitetsomsyn denne delen. Red.