Bygger skandinavisk bru med svensken og dansken på «knotete ryfylke-bokmål»

Norden-entusiast og tidlegare kultur- og debattredaktør i Bergens Tidende, Hilde Sandvik, merkar ei aukande interesse for våre naboar i Danmark og Sverige. Hennar tese er at vi er tettare knytt til våre skandinaviske og nordiske naboar enn vi trur.

Hilde Sandvik er midt i førebuingane til neste episode av podkast-serien «Norsken, svensken og dansken», der ho samtalar med svenske Åsa Linderborg og danske Hassan Preisler om spørsmål som angår oss skandinavar. Med ei klår røyst og mildt modifisert rogalandsdialekt, så naboane skal forstå, når Sandvik ut til lyttarane på både NRK, DR og SVT.

Serien vart starta i år, og er midt i hjartet av det ho brenn mest for, nemleg å bygge ei sterkare bru mellom dei skandinaviske landa. Da ho slutta som journalist og redaktør i Bergens Tidende i 2016, etter ti år i avisa, vart nettsamfunnet broen.xyz til, ein nettstad som ville invitere til dialog.

Nettsida eksisterer framleis, men Sandvik har vorte meir og meir interessert i lydmediet, og meiner podkast med våre naboar er ein perfekt arena for å bli litt klokare.

– Eg meiner heilt seriøst at alle samtalar blir meir interessante når vi får ein svensk og dansk spegel på oss. Det er både forskjellig og lærerikt, nyttig og uhyre underhaldande, seier ho.

Aukande interesse for nabolanda

Og det skortar ikkje på samtaletema å spegle kvarandre med. Korona, Metoo og innvandring er nokre døme.

– Det er store spørsmål som liknar i alle tre landa. Samtidig er dei så forskjellige at det blir interessant med den friksjonen òg, seier Sandvik.

Ho merkar stadig ei aukande interesse for nabolanda, og ser svenske og danske saker i norsk media oftare enn før.

– Eg synest det er fint at stadig fleire byrjer å dele den interessa. Skavlan har òg vore viktig for å få ei større interesse for det svenske. TV-serien Skam har vore med og auka interessa for Noreg i Sverige og Danmark. Tidsånda har gått i den retninga, seier ho.

Ho trur det var fleire som over natta byrja å interessere seg for kva som gjer svenskane så annleis enn oss, da korona kom.

– Det har vore interessant å sjå på korleis embetsverket har posisjon og statsepidemiolog Anders Tegnell kan instruere ein minister. Til samanlikning lar ikkje Bent Høie seg ikkje instruere av Espen Nakstad.

I tillegg kom forholdet mellom landa i søkelyset da Noreg stengde grensene.

– Sverige ser mest til Frankrike og Storbritannia, og vil helst vere ei stor makt i verda. Men til sjuande og sist såg vi kor såra svenskane vart da vi stengde grensene på grunn av koronaviruset.

Familieterapi

Sandvik har «alltid» følgt med på skandinavisk offentlegheit, og las tidleg svenske og danske aviser. Ho har òg studert nordisk, og nyleg gjekk ho av som nestleiar i Foreningen Norden, ei foreining stifta i 1919 med mål om å styrke samarbeidet mellom dei nordiske landa. Samtalane i podkasten, kallar ho for panskandinavisk familieterapi.

– Ja, vi er jo det. Det er jo eit gammalt omgrep å kalla Sverige for storebror. Vi er i familie språkleg, vi har ei mangehundreårig historie saman med Danmark, og har vore i union med Sverige i mange år. Og for nordmenn er svensk og dansk i stor grad ein dialekt av norsk.

– Det er spor av det svenske overalt. Sverige har vore landet vi både har vore veldig glade i og prøvd å ta stor avstand frå, seier Sandvik.

Tette band

Ho peikar på at vi skandinavar også deler mange verdiar. Styreformene våre er i stor grad like, sjølv om det er skilnader. Vi deler sosialdemokratisk tenking, har ein velferdsstat, god tillit i folket, god økonomi, og høg grad av likestilling.

– Saman skårar vi høgt på mange målingar i verda. Frå utsida blir Skandinavia og Norden sett på som ei blokk.

– I utgangspunktet har vi veldig tette band. Det er mykje handel over grensa. For Sverige er Noreg den største eksportnasjonen. Alt i alt er vi mykje viktigare for kvarandre enn ein tenkjer i dag.

– I tida vi lever i - med ein alvorleg undertone i samfunnet, bør vi komme tettare på naboen. Det har kanskje aldri vore viktigare å kjenne naboen, meiner Sandvik, som stadig oftare blir spurt om å kommentere spørsmål som gjeld nabolanda.

– Eg sit både på kjelder, folk og eit nettverk og ein generell innsikt her og no, som veldig få har. Det må vi berre bruka til noko, legg ho til.

«Ryfylke-bokmål»

Den som har høyrd på podkasten til Sandvik og co., kan ha vorte imponert over at ho held på dialekta, sjølv om ho snakkar til både svenske og danske lyttarar. Andre har latt seg provosere over at ho ikkje snakkar så kav dialekt som ho kunne ha gjort.

«Stolar ikkje på norsken og knotar i veg på ryfylke-bokmål», kunne ho lese i ei Twitter-melding nyleg.

– Eg snakkar ei litt forfina form for dialekt. Eg vil helst at dei danske og svenske lyttarane forstår meg. Dei har nok problem med å forstå meg som det er. Difor prøver eg å snakke tydeleg, seier ho.

Mykje krut

Podkasten lagar ho kvar veke, saman med produsent Henrik Hylland Uhlving og medprogramleiarane.

– Eg liker at ein kan løfte opp samtalen. Det er den eg ønsker å få til. At vil blir sende på både DR og SVT, og at folk er interesserte, eg ekstremt takknemleg for.

På sikt har ho lyst til å utvikle konseptet til fleire live-pratar, og kan hende på sikt, lage tv. Men først er det eit skattkammer av saker å diskutere i den vekevise familieterapien.

– Akkurat no er det dansk Metoo som er kjempeinteressant, etter at Sofie Linde stod på tv og heldt ein tale som flekka av plasteret på ei dansk offentlegheit. Men eg har òg ein plan om å snakke om black metal. Det håper eg at eg får dansken og svensken med på. Det er den største eksportvara vi har, og det gler eg meg til, seier Sandvik.