Haldningsarbeid i skulen – MOT og andre vegar til mål

Anita Hesthamar, rådmann

Astrid-Anett Steine, oppvekstsjef

Inga Lill Jensen Tolo, leiar skule

Det er gledeleg å sjå engasjement for ungdomen i Kvam, aller mest frå ungdomen sjølv. Engasjementet er nødvendig. Ungdomen vår har utfordringar med utanforskap, psykisk vanhelse og rusmiddel. Dette er også nasjonale utfordringar, og undervisningsopplegg innan folkehelse og livsmeistring skal difor gjennomførast på 1.–10. trinn på kvar skule frå hausten 2023.

I Kvam herad jobbar me mykje med oppvekstvilkåra i kommunen, med mål om at alle barn og unge i Kvam skal ha eit trygt og godt oppvekstmiljø. For å koma nærare eit slikt mål, er me i gang med ei omfattande satsing på beskyttande faktorar som medverkar positivt:

1. Trygge vaksne

2. Aktiv fritid

3. Å vera ein del av ein sosial fellesskap

4. Mangfald vert sett på som ein ressurs

5. Å kjenna tilhøyrsle til lokalsamfunnet

6. Høg kvalitet på opplæringa

7. Gode kommunale tenester

Eit trygt og godt skulemiljø er viktig for læring, og for at elevane kan utvikla seg som menneske. Det er difor godt at fleire utfordrar oss om den overordna delen av læreplanen som understrekar at «Opplæringen skal gi elevene et godt grunnlag for å forstå seg selv, andre og verden, og for å gjøre gode valg i livet.» (Prinsipper for læring, punkt 2.)

Bakgrunn for avslag på søknad om å verta MOT-skule:

Det er mange måtar å styrka dei beskyttande faktorane som er vist til over. Å delta i eit MOT-program kan vera eit alternativ. Gjennom tilstandsrapport for skulane våren 2022 vart det fremja ynske om eit haldningsprogram (omtala som «antimobbeprogram» eller rusførebyggjande program). I etterkant av dette løyvde politikarane inntil kr 500.000 til kjøp og gjennomføring. Summen strakk ikkje til til kjøp av eit program som MOT, som kostar langt meir enn kr 40.000, og som krev ei brei satsing over minimum 3 år. Den tildelte summen på kr 500.000 ville truleg berre dekt eit halvt år. Etter råd frå eksternt fagmiljø vart midlane difor nytta til å løfta fram aktivitetsplikta og ha hovudfokus på denne, og bruk av kartleggings- og observasjonsverktøy inn mot skule-/klassemiljø som eit førebyggjande tiltak. Verktøy som har som mål å fanga opp signal tidleg. Laget rundt barna, dei vaksne, må rustast til å stå i arbeidet over tid, og utføra jobben med å gje barn og unge eit trygt og godt oppvekstmiljø kvar dag, kvar time og kvart minutt.

Skulane i Kvam har og vil jobba med tema som skissert nedanfor:

• Kompetanseheving for lærarane i Kvam (skuleåret 2022/2023)

• Alle lærarane har teke Udir sine kompetansehevingspakkar for eit trygt og godt skulemiljø

• Opplæring av miljørettleiarane i kartleggingar, observasjonar og undersøkingar kring elevane sitt læringsmiljø (skuleåret 2022/2023)

• Det er laga undersøkingar som skal gjennomførast frå 1.–10. trinn for å førebyggja mobbing og utanforskap (startar oktober 2023)

• Plan for undervisningsopplegg 1.–10. trinn innan folkehelse og livsmeistring med hovudvekt på rus, mobbing, nettvett, venskap og gode val (skuleåret 2023/2024)

• Kompetanseheving innan trygt og godt skulemiljø og ordinær inkluderande undervisning gjennom oppfølgingsordninga til Statsforvaltninga og Udir, kor me får rettleiing frå Læringsmiljøsenteret

• Evaluering og revidering av plan for førebyggjande arbeid for trygt og godt skulemiljø på kvar skule (haust 2023)

Uavhengig av haldningsprogram bruker kvammaskulen tid og ressursar på dette arbeidet i skulen. Og her kan alle bidra; elevråd, fagarbeidarar, lærarar, skuleleiing og skuleeigar. I tillegg er haldningar og gode val noko ein lærer heime, på fotballbanen, i korps, i diskusjonar i familieselskap, av politiske diskusjonar og kommentarfelt på nett.

Det at elevrådet engasjerer seg i sin eigen skulekvardag, set rådmannen stor pris på. Gjennom arbeid i elevrådet veit me at innspel til arbeidet for eit trygt og godt skulemiljø vil verta lytta til. Me er trygge på at me saman kan og vil arbeida mot eit felles mål om 0 mobbing i kvammaskulen, uavhengig av om me kjøper inn eit spesifikt haldningsprogram.