Fylkesmannen undergrev formannskapet sin kompetanse – rettstryggleiken for husbyggjar er råka!

Elisabeth Fimland Vik og Martin Vik har søkt om å få byggja bustad på eigen grunn like ved eit bustadfelt. Der ligg veg, veglys, avkøyrsle etter ny søknad, vatn, kloakk, trafikktilhøve, naboskap (ingen nabomerknader til byggesaka), godt til rette for bygging av bustad. Tomta ligg i kommuneplanen sitt LNFR-område i grensa til bustadområde. Jorda på tomta er allereie omdisponert frå landbruk til bustadføremål (vedtak Kvam herad NPB 2018). Det var ingen nabomerknader til saka. Ingen har klaga på vedtaket. Vedtaket er lovleg og gjeldande.

Byggesak

I ettertid er saka også handsama som byggesak. Ingen andre enn rådmannen og fylkesmannen i Vestland har uttalt seg negativt til saka. Dei viser til at tomta råkar landbruksføremål, noko som for lengst er avklara i jordlovssaka. Ingen nye vesentlege omsyn er problematiserte av rådmannen eller Fylkesmannen. Det er fordi byggesaka er kurant. Den er også kurant fordi det tidlegare jordbruksarealet er svært bratt, 1:2 på det brattaste, og let seg ikkje hausta med dagens hausteutstyr. Vert tomta nytta til bustadføremål, vil restarealet verta betre tilrettelagt for framtidig drift/hausting.

Arealet vart ikkje vurdert i samband med kommuneplanprosessen, eller teke inn i kommuneplanen, sjølv om det låg føre eit vedtak om omdisponering frå landbruk til bustadføremål, allereie eitt år før kommuneplanen vart vedteken. Administrasjonen rådde oss til å søkja dispensasjon i staden for å fremja saka i kommuneplanprosessen. Vi retta oss etter det rådet og sende søknad om dispensasjon til Kvam formannskap.

Kvam formannskap har vedtakskompetanse i jordlovs- og byggesaker. Dei stadfesta tiltaket i byggesaka og gav eit løyve med god grunngjeving.

Politisk vedtakskompetanse – lokalt sjølvstyre

Lovverket i jordlovs- og byggesaker sikrar at Kvam formannskap er gjeve kompetanse til å gjera lovlege vedtak. Det er i Kvam formannskap at lokale sjølvstyre skal utøvast.

Rådmannen og Fylkesmannen har ikkje funne nokon vesentleg grunn for å tilrå at byggesøknaden må få avslag, anna enn vage generelle overordna og nasjonale føringar om jordvern (som alt er avklara i eige lovleg vedtak). Rådmannen og Fylkesmannen er ikkje kjende på staden og har ikkje synfare tiltaket i samband med sakshandsaminga. Derimot har politikarar synfare tomta og sett seg inn i saka. Kvam formannskap kjenner fakta og har gjort ei grundig vurdering, og gjeve ei god grunngiving for vedteke rammeløyve. Likevel klagar Fylkesmannen på byggesaka. I klagen vert det berre vist til rådmannen sine argument, den politiske grunngjevinga vert ikkje kommentert eller vektlagt.

Rådmannen opplyser i Kvam formannskap at det ikkje er høve til å gje løyve når fylkesmannen går imot. Det er så. Men når Fylkesmannen byggjer sin uttale og seinare klage på feil fakta, må ein kunna gje løyve – utan tvil! Fylkesmannen sin klage byggjer på fleire faktafeil som han har funne i kommunale sakspapir og som han ikkje har kvalitetssikra, trass i at søkjar har ettersendt korrekte opplysningar ved fleire høve. Det er overraskande. Dette råkar rettstryggleiken til søkjar. Vi hadde forventa at rådmannen ville leggja til grunn det avklarande og lovlege jordlovsvedtaket i seinare byggesak, og dementert faktafeil i eiga saksutgreiing, i ein langt klarare ordlyd enn det som vart tilfellet. Det vart opp til Kvam formannskap sjølv å oppklara saka, og å gje løyve.

Løyve til omdisponering etter jordlova er eit vektig moment og grunnlag for å innstilla til eit positivt byggjeløyve – slik formannskapet gjorde då dei snudde rådmannen si negative innstilling. Rådmannen undertrykkjer opplysningar om korleis innhaldet i jordlovsvedtaket får verknad for seinare handsaming av saka. Det er særs viktig for demokratiet og det lokale sjølvstyret at kompetente vedtak vert gjort gjeldande i slutthandsaminga av ei sak. Kvifor elles legg lovverket opp til at slike einskildsaker skal handsamast politisk? Det er sjølvsagt fordi kommuneplanen ikkje er tilstrekkeleg detaljert til å kunna nyttast som skant for einskildsaker, der skjøn skal avstemma prinsipp. At Fylkesmannen tek omkamp gjennom å klaga på byggesaka, basert på delvis feil fakta, skremmer oss som trudde at fylkesmannen har rutine for å sikra rettstryggleiken og partane sin tarv.

Endeleg vedtak til departementet

Når no Kvam formannskap vil stadfesta løyve dei gav, vil saka gå vidare til endeleg avgjerd i departementet. Søkjar peika på tilhøva på tomta. Dette har politikarane teke omsyn til og hatt som grunnlag for eit positivt vedtak. Det er såleis avgjerande at den lokale politiske handsaminga får noko å seia for utfallet i slike saker. Og søkjar forventar at dei opplysningane og vurderingane søkjar har gjeve, og det den politiske førehavinga har tilført sakene, vert vektlagt i klagebehandlinga i Kommunal- og moderniseringsdepartementet. Elles er politisk handsaming av byggesaker utan verdi!