Eit Jon Fosse-senter på ville vegar?
Eg er ein av dei som med stor glede har fylgt med i det som har skjedd før og etter tildelinga av Nobels litteraturpris til Strandbermingen, Kvemmingen og Nordmannen Jon Fosse. Ynsket om å gjera kunsten hans meir tilgjengeleg, syna kvar han kjem frå og heidra forfattarskapen med eit lokalt senter er forståeleg og eit godt initiativ. Styret i Fosse-Stiftinga og deira arbeid for å nå måla ovanfor er prisverdig og flott, særskilt det at ein har greidd å sikra forfattaren sin barndomsheim for framtida som samfunnsminne over diktaren sitt opphav og bakgrunn. Mykje av dette miljøet med folket, grenda, stranda, fjorden og fjella har openbert prega forfattaren og forfattarskapen hans. Gjennom å sikra eigedomen og gjera denne tilgjengeleg for interesserte besøkjande frå inn- og utland er ein komen særs langt på veg. Dette er etter mitt syn gull verdt.
Så til bakgrunnen for at eg grip pennen og skriv. Eg er redd stiftinga og kanskje også fylket er på ville vegar med utviklinga av eit senter ved å ta i bruk den gamle skulen på Tangerås til føremålet. Ein brokete bygningsmasse i så dårleg forfatning at den allereie for mange år sidan var funnen ueigna og ikkje oppgraderbar til ein framtidsretta fellesskule for grendene i ytre luten.
Dette tek ein no til orde for å gjera til eit storstilt Fosse-senter med ukjend investeringskostnad og endå meir usikker driftskostnad og besøkspotensial. Partnarskapen bak satsinga skal vera kommune, stat og fylke. Der både fylke og kommune er i ein svært pressa økonomisk situasjon, og båe har varsla tunge nedskjeringar og må prioritera hardt for å greia å levera lovpålagde tenester. Staten har vist seg å vera ein lunefull ven som i langt større grad stiller krav til kvalitet og innhald enn å levera faste føreseielege rammer, særskilt knytt til drift. Å driva eit slikt senter profesjonelt med fagleg tyngde og integritet, kapasitet til formidling og mottak av gjester er krevjande. Det må ha ein viss storleik for å tilby eit fagmiljø som er attraktivt og interessant for å sikra seg folk med den kompetansen ein er nøydd å ha for levera på eit nivå som er verdig ein nobelprisvinnar. Når stiftinga heller ikkje synest å klara å halda reine linjer med rydding i roller knytte til eigarskap mellom gamle vener og eigarar av det aktuelle bygget, og juridiske utgreiingar knytte til habilitet frå juridisk kompetanse som òg er ein del av styret i stiftinga, er ein utan integritet og truverd i mine auge. Dette minner om bukken som skulle passa havresekken.
Ein farbar veg for å sikra ei nøktern, fornuftig og skalerbar utvikling av eit flott Jon Fosse-senter er å gjera heimen tilgjengeleg med nødvendig parkering og fysiske fasilitetar som t.d. toalett (kan til og med skje i samband med bedehuset i Fosse-fjøra som stiftinga allereie disponerer om ein ikkje kan røra kunstnarheimen).
Døyp om den nye vidaregåande skulen til Jon Fosse Vidaregåande Skule. Styrk biblioteket som allereie finst her med nødvendige ressursar til drift av senteret. Ta i bruk kinosal og fellesareal til arrangement og opplysning, i den tida der skuleelevane har sommarferie kan det vera skriveakademi og andre arrangement i skulen. Buss, bil, båtruter og eventuell landgang av passasjerar frå cruiseskip kan arrangerast og gje besøkjande ei unik oppleving utan nye tunge investeringar i bygg med uføreseielege rammer.
Frå mi tid som styreleiar i Hardanger og Voss Museum såg eg korleis konsolideringa som kom ved museumsreforma, styrkte små og marginale fagmiljø og auka samarbeid som kryssa både fjord og kommunegrenser. HVM driv i dag forvalting av arven til fleire betydelege kunstnarar som t.d. Ingebrigt Vik. Gjennom strategisk samarbeid med dei kan stiftinga styrka eit fagmiljø og sikra ein høg fagleg kvalitet på arbeidet.
Eit Jon Fosse-senter som skissert ovanfor vil vera realiserbart med særs låge investeringar ved utnytting av allereie føretekne kommunale og fylkeskommunale investeringar, det vil vera enkelt skalerbart om Jon Fosse-«turismen» skulle auka veldig, og driftskostnadane vil vere låge og føreseielege.
